Chwilio

*Scroll down for English* Straeon am y ddraig fechan gyda chalon fawr. Short stories about a little dragon with a big heart. Genre: #ffuglen #cyfrol #iechyd #lles / #short #fiction #health #wellbeing Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◉◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◉◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◉◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◎◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◉◎◎ Gwaith celf/artwork: Andrea Grealy Addasiad/adaptation: Aled Islwyn Oed diddordeb/interest age: 5+ Darllen annibynnol/independent reading age: 7+ Peidiwch â gadael i’r clawr syml eich twyllo - dyma gyfrol sy’n byrlymu â straeon difyr am ddraig fach hapus, drygionus a chlên, sy’n hoffi dim yn fwy na threulio amser gyda phlant a staff Tŷ Hafan yn Ne Cymru. Mae pob ceiniog o elw o’r llyfr yn mynd i Dŷ Hafan. Nid yn unig y byddwch yn cefnogi elusen werthfawr iawn, ond byddwch chithau’n cael llyfr gwerth chweil o ganlyniad. Best of both worlds! Cyfrol o straeon byrion yw’r llyfr, wedi ei ysgrifennu yn wreiddiol gan Jilly Bebbington, a’i addasu i’r Gymraeg gan Aled Islwyn. (mae fersiwn Saesneg o’r llyfr hefyd yn bodoli, sef A Dragon Called Môr) Mae’r awdur yn byw yng Nghaerdydd ac mae hi wedi bod yn wirfoddolwr yn Nhŷ Hafan ers blynyddoedd. Ei gwaith gwirfoddol gyda’r plant sy’n mynychu’r hosbis oedd y sbardun ar gyfer y llyfr. Dyweda Jilly: “Rwyf wedi darllen a dyfeisio gymaint o storïau i’r plant yn yr hosbis dros yr 20 mlynedd rwyf wedi bod yn gwirfoddoli yno.” Am ffodus felly, ei bod hi wedi cael y cyfle i roi’r straeon ar bapur er mwyn cael eu rhannu gyda gweddill plant Cymru. Wna i ddim sôn am bob un o’r straeon yn unigol, ond dyma restr ohonynt o’r dudalen gynnwys: 1. Draig o'r enw Môr 2. Môr a'r Clwb Coginio 3. Môr a'r Olchfa 4. Môr a'r Cysur Cyffwrdd 5. Diwrnod prysur Môr 6. Môr yn achub y dydd Hosbis plant yw Tŷ Hafan, agorodd ei ddrysau yn 1999 i ddarparu gofal lliniarol pediatrig i Gymru gyfan. Mae’r gwasanaeth, sy’n rhad ac am ddim i’r rhai sydd ei angen, yn golygu fod rhaid i’r elusen godi £4.5 miliwn y flwyddyn i’w gynnal. Tipyn o gamp a dweud y lleiaf! Dyma i chi linell a ddyfynnir oddi ar eu gwefan. I mi, mae’n dweud cyfrolau am sut fath o le yw Tŷ Hafan. “If you think we simply provide a place where children can come to die, you couldn’t be further from the truth.” Os ydych chi fel fi, erioed wedi bod mewn hosbis o’r fath, mae’n hawdd iawn datblygu camsyniadau am beth sy’n digwydd yno. Mae’n dueddiad gan rai i feddwl amdanynt fel llefydd depressing a diobaith - ac wedi darllen Draig o’r enw Môr, dwi yn sylwi pa mor anghywir yw’r gred yma. Alla i ddim gor-bwysleisio pwysigrwydd ‘sgwennu a chyhoeddi llyfr o’r fath. Mawr yw ein diolch i bawb a fu’n gysylltiedig â hyn. Dysgais lawer am staff yr hosbis, eu gwaith, yr offer arbenigol a phopeth sy’n gwneud Tŷ Hafan yn le arbennig iawn. Gallaf weld nawr fod Tŷ Hafan (a sefydliadau tebyg) yn gymunedau cyfeillgar a chlos, llefydd hapus a saff, llawn cariad a hwyl. Wrth gwrs fod y plant sy’n mynychu Tŷ Hafan yn wael, ond dydi hynny ddim yn golygu na allent fwynhau pob eiliad o’u hamser yn y byd a gwerthfawrogi profiadau bywyd (nifer ohonynt yn bethau bychain rydym yn cymryd yn ganiataol) Diolch i ymroddiad staff Tŷ Hafan, gall y plant, pobl ifanc a’u teuluoedd greu atgofion bythgofiadwy, fel y cawn glywed wrth ddarllen. I nifer, mae hosbis yn lle dirgel a dieithr iawn ac mae’r llyfr yn helpu i daro goleuni ar rhai o weithgareddau’r hosbis. Yn glyfar iawn, mae’r awdur yn plethu llawer o ffeithiau am Dŷ Hafan i mewn i’r naratif yn naturiol, ac rydym yn dysgu am y lle heb feddwl, drwy glywed am Môr a’i anturiaethau. Reit ar gychwyn y llyfr, daw môr ar draws merch ifanc. Gan fod Môr yn ifanc, mae o braidd yn ddryslyd ac nid yw’n deall pam fod Lisa angen cadair gydag olwynion. Ond, wir i chi, nid yw Môr yn pitïo’r ferch, a tydi hithau ddim yn chwilio am sympathy chwaith! Cyn pen dim, mae’r ddau yn chwyrlïo o amgylch yr ystafell, gan droelli a gwibio, wrth i Lisa ddangos i Môr sut i weithio’r gadair!! Dim ond un enghraifft yw hyn o sut mae’r awdur yn normaleiddio’r syniad o salwch neu anabledd, ac yn dangos fod pawb yn mwynhau dipyn o hwyl, hyd yn oed yn yr hosbis. Mae’r llyfr yn syml, ac mae’r ysgrifen yn fawr ac yn weledol. Gwna hyn y llyfr yn berffaith ar gyfer darllenwyr annibynnol gymharol newydd ym mlynyddoedd 3 a 4. Llyfr annwyl, sydd hefyd yn hynod o effeithiol fel arf dysgu i athrawon. Byddai’n addas iawn ar gyfer gwasanaethau ysgol ag ati. Yn sicr, byddai’n gyfle gwych i ddysgu mwy am waith yr hosbis, ac efallai gellir trefnu gweithgaredd codi arian yn sgil darllen y llyfr. Mae’r posibiliadau’n ddiddiwedd. Menter ar y cyd rhwng gwasg Y Lolfa a Thŷ Hafan yw’r llyfr ac mae pob ceiniog o elw’r gwerthiant yn mynd i’r elusen. Mae tîm Sôn am Lyfra wedi mwynhau’r cyfle i ddysgu am waith amhrisiadwy’r hosbis, ac felly am wneud cyfraniad tuag at yr achos. Don't let this plain and simple front cover fool you - this is a volume bursting with entertaining stories about a happy, mischievous little sea dragon, who likes nothing more than spending time with the children and staff of Tŷ Hafan in South Wales. Every penny of profit from the book goes to Tŷ Hafan. Not only will you be supporting a very good cause, but you will also gain a worthwhile book in return. The Best of both worlds! The book is a volume of short stories, originally written by Jilly Bebbington, and adapted to Welsh by Aled Islwyn. (an English version of the book also exists, A Dragon Called Môr) The author lives in Cardiff and has volunteered at Tŷ Hafan for years. Her voluntary work with the children attending the hospice was the inspiration for the book it seems. Jilly says: "I have read and invented so many stories for the children in the hospice over the 20 years I have been volunteering there." Fortunately, then, she had the opportunity to put the stories to paper and they can now be shared with the children of Wales. I won't mention each of the stories individually, but here is a list of them from the contents page: 1. Draig o'r enw Môr 2. Môr a'r Clwb Coginio 3. Môr a'r Olchfa 4. Môr a'r Cysur Cyffwrdd 5. Diwrnod prysur Môr 6. Môr yn achub y dydd Tŷ Hafan is a children's hospice which opened its doors in 1999 to provide paediatric palliative care for the whole of Wales. The service, which is free for those who need it, means that the charity has to raise £4.5 million a year to maintain it. No small feat! This is a line quoted from their website. For me, it speaks volumes about what Tŷ Hafan is all about and how they see the world. "If you think we simply provide a place where children can come to die, you couldn’t be further from the truth." If you, like me, have never been to such a hospice, it’s very easy to pick up misconceptions about what goes on there. There’s a tendency by some to think of them as depressing places full of sadness and despair - and having read Draig o’r enw Môr - I notice how wrong this is. I can't overstate the importance of publishing such a book. Our thanks go out to all those involved. I learned a lot about the hospice staff, their work, the specialist equipment and everything that makes Tŷ Hafan a very special place. I can now see that Tŷ Hafan (and similar organisations) are friendly and close-knit communities, happy and safe, loving and fun places. Of course the children who attend Tŷ Hafan aren’t necessarily well, but that doesn’t mean that they can’t enjoy every moment of their time in the world and appreciate life’s little experiences (many of which we take for granted) Thanks to the dedication of the Tŷ Hafan staff, the children, young people and their families can create memories together as we hear in the book. For many, a hospice is a very mysterious and unknown place and the book helps to shed some light on some of the hospice's activities. Very cleverly, the author has naturally weaved many facts about Tŷ Hafan into the narrative, and we learn about the place without thinking, through Môr and his adventures. Right at the beginning of the book, Môr comes across a young girl. As he’s a young dragon, he’s a little confused and doesn’t understand why Lisa needs a wheelchair But, Môr doesn’t pity the girl, and she’s not looking for sympathy either! In no time at all, the new friends are spinning around the room, as Lisa shows Môr how to work the chair!!! This is just one example of how the author normalises the idea of illness or disability, and shows that everyone enjoys a bit of fun, even in the hospice. The book is simple, and the writing is large. This makes the book perfect for relatively new independent readers in years 3 and 4. A sweet book, which is also extremely effective as a learning tool for teachers. It would be well suited to school assemblies etc. It would certainly be a great opportunity to learn more about the work of the hospice, and perhaps a fundraising activity could be organised after reading the book. The possibilities are endless. The book is a joint initiative between Y Lolfa press and Tŷ Hafan and every penny of the proceeds of the sale goes to the charity. The Sôn am Lyfra team has enjoyed the opportunity to learn about the invaluable work of the hospice, and will be making a contribution to the cause. Gwasg/publisher: Y Lolfa Cyhoeddwyd/released: 2020 Pris: £4.99 - elw i gyd yn mynd i Tŷ Hafan. All proceeds go to Tŷ Hafan.

*Scroll down for English* Os 'da chi'n caru trenyrs, hwn yw'r llyfr i chi! If you love trainers, then this is the book for you! Genre: #ffuglen #arddegau #cynnar / #early #teen #fiction Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◎◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◉◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◉◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◉◎◎ Oedran/Age: 11-14 Arlwunwaith/Artwork: Huw Richards Adidas, Nike, Puma, Vans, Converse, Reebok, New Balance, Asics… does ’na drenyrs di-ri yn y byd… a does ’na neb wedi gwirioni gyda nhw mwy na phrif gymeriad y llyfr. Wrth ymweld yn rheolaidd â ’sgidlocyr, sef siop sgidiau mwyaf cŵl y dref, glafoeria am gael un par yn enwedig – yr Adidas ZX100000! Dwi’n gallu dallt penbleth y prif gymeriad yn iawn, achos mi ydw i’n ffan fawr o drenyrs fy hun ac yn fussy dros ben wrth siopa am bâr newydd. Weithiau, gall gymryd misoedd i ffeindio’r pâr perffaith! Fy hoff rai ERIOED yw’r rhai sydd gen i ar hyn o bryd, sef y Nike Pegasus 36. (oni'n super chuffed fod Manon Steffan Ros wedi deud bod nhw'n neis!) Ella fod hyn dipyn bach yn sad ond dwi’n eu ‘llnau nhw’n fisol er mwyn eu cadw nhw’n edrych ar eu gorau. Dwi’m yn meddwl fod y car yn cael gymaint o sylw hyd yn oed! Ta waeth – gan fy mod i’n dipyn bach o trainer geek fy hun, apeliodd y teitl a’r clawr yn syth. Roedd y clawr yn lliwgar ac iddo deimlad eithaf ‘retro.’ Yn y stori, dilynwn hynt a helynt y bachgen 13 oed, wrth iddo feddwl am ffyrdd dyfeisgar o hel y pres sydd ei angen i brynu’r pâr o drenyrs delfrydol. Does ganddo ddim gobaith o gael swydd, ac mae’r pres poced mor bitw, chaiff o byth mo’r trenyrs fel hyn. Gyda’i fêt gorau, Dyl, mae’r bechgyn yn dyfeisio cynllun er mwyn hel yr arian at ei gilydd. Cynllun fydd yn eu harwain at guddfan arbennig, yn y to uwchben swyddfa’r athrawon ymarfer corff! A wyddoch chi i ble mae’r twll yn y nenfwd yn arwain? ’Stafelloedd newid y genethod! O diar! Mae ambell is-naratif wedi eu clymu i mewn i’r brif stori, ac mae ’na dipyn o ‘love story’ rhwng y prif gymeriad a Lowri, merch olygus sydd yn yr un flwyddyn ag o. Yn anffodus, mae ’na ddwylo blewog o gwmpas a chawn wybod bod ’na leidr yn yr ysgol! Sut fydd hyn yn effeithio ar gynlluniau ein prif gymeriad? Bydd yn rhaid i chi ddarllen i ffeindio allan! Gall ennyn person ifanc i ddewis llyfr a’i ddarllen fod yn sialens ynddo’i hun yn aml iawn, ac os bydd darllenwr wedi cwblhau’r llyfr a’i fwynhau, yna gall yr awdur fod yn fodlon iawn â hynny. Job done. Dyma lyfr ysgafn iawn, sy’n osgoi bod yn rhy ddwys a phregethwrol, er bod yr awdur wedi llwyddo i gynnwys ambell i neges. Dyma lyfr gyda ’chydig o hiwmor y gallwn ei fwynhau heb ormod o waith meddwl– ac mae hyn reit brin yn y Gymraeg. Mae plant a phobl ifanc yn dweud fod llyfrau Cymraeg yn rhy serious, ac yn galw am fwy o hiwmor! (Gweler adroddiad Rosser, 2017). Dyma awdur sydd wedi gwrando ar y gynulleidfa, yn ôl pob tebyg. Mi wnes i fwynhau’r trivia am rai o’r prif frandiau (siŵr o ddod yn handi mewn pub quiz rhyw ddydd!) a’r ffaith fod sgidia velcro yn cael gymaint o stick! (mor wir!) Faswn i ddim wedi meiddio cael rhai velcro yn yr ysgol uwchradd! Dyma stori reit wahanol, sy’n ychwanegu at yr arlwy o lyfrau a straeon amrywiol sy’n bwydo diet llenyddol cytbwys pobl ifanc. Ni cheir yma stori o hud a lledrith mewn arall fydoedd pell, ond yn hytrach, pwnc digon cyfarwydd a down-to-earth gydag iaith naturiol a thafodiaith Ogleddol. Athro uwchradd yw’r awdur, felly mae’n amlwg wedi treulio digon o amser yng nghwmni pobl ifanc i ddeall yr hyn sy’n apelio i ddarllenwyr ifanc - ond nid rhy ifanc. A fydd y nofel yn plesio? Cawn weld - mae’r grŵp oedran 11-14 yn un anodd i’w blesio! Yn bersonol, doeddwn i ddim wedi rhagweld dilyniant i’r nofel, felly bydd hi’n ddiddorol gweld lle fydd y stori nesaf yn mynd. Bydd Kaiser y Trenyrs allan ddiwedd y flwyddyn yn ôl y sôn. Adidas, Nike, Puma, Vans, Converse, Reebok, New Balance, Asics... there’s no shortage of trainers in the world... and no one is more obsessed with them than our main character. He often frequents the coolest shoe shop in town, ‘Sgidlocyr, and dreams of owning the best (and most expensive) pair in the shop – the Adidas ZX100000. Cue God-like beams of light and choral music! I ‘get’ the main character’s love of trainers, because I'm a big fan of them myself and rather fussy when it comes to selecting a new pair. Sometimes, it can take months to find the perfect pair! My favourite trainers ever are the ones I have currently, the Nike Pegasus 36. You might think it a bit sad but I’ll clean them regularly to keep them looking at their best. I don’t think the car even gets that much attention! So, as I’m a bit of a trainer freak myself, the title and cover appealed. It’s a colourful front cover, if not a little retro. In the story, we follow the 13-year-old boy as he devises ingenious ways scrimp and save the money he needs to get those trainers. He hasn’t got a job, and the pocket money is quite dire, so greater measures are called for! With his best mate, the lads come up with a plan – a plan that somehow leads them to a hidden loft space above the PE teacher’s office. And do you know where that opening in the roof leads? The girl’s changing rooms! Oh dear! We have a few sub-stories within the main narrative including a bit of a romance with a pretty girl in his year. There’s also the matter of the school thief. How will this affect the boys’ plans? You’ll have to read to find out! Engaging young teens in reading can often be a challenge in itself, and if a reader picks up, finishes and enjoys this book, the author can sleep easily. This is a very light-hearted book, which avoids being too preachy and ‘deep’, although the author has managed to include a few messages. This is a book with a sense of humour that we can enjoy without too much thinking. Children and young people say that Welsh books are too serious, and call for more humour! (See Rosser report, 2017). This is a writer who has tried listening to the audience. I liked the bits of trivia about some of the well-known brands (sure to come in handy one day in a pub quiz!) and the attention to little details. For example, the teens’ perceptions of Velcro shoes – (so true!) – you wouldn’t have dared to wear Velcro when I was in high school! This story is a bit different, which adds to variety that feeds into young people's balanced literary diet. We don’t get magical fantasies in faraway lands here, but what we do get is familiar and down-to-earth subject matter. The writing is natural and uses Northern dialect. The author is a secondary school teacher, so has obviously spent enough time with young people to understand what appeals to young readers - but not too young. Will the novel appeal? We shall see - the 11-14 age group is a tough one to crack! Personally, I hadn't anticipated a follow-up to the novel, so it will be interesting to see where the next story will go. Kaiser y Trenyrs will follow towards the end of the year. Gwasg/publisher: Gwasg Carreg Gwalch Cyhoeddwyd/released: 2020 Pris: £6.95 AM YR AWDUR: Er iddo gael ei eni yn Aberystwyth, magwyd PryderiGwyn Jones yn Llansannan, Dyffryn Clwyd ac ym Mangor. Wedi cyfnod yn teithio de America ac Ewrop, symudodd i’r canolbarth wedi iddo briodi merch o Lanbryn-mair, a bellach mae’n dad i ddwy o ferched. Treulia ei ddyddiau ym Maldwyn yn dysgu yn Ysgol Uwchradd Caereinion, ac ymddiddora’n fawr mewn chwaraeon, yn enwedig pêldroed! Ymhlith ei lwyddiannau eisteddfodol mae coron Eisteddfod Powys 2004 a 2011, a Stôl Stomp Tegeingl 2012. Brenin y Trenyrs yw ei nofel gyntaf.

*Scroll down for English* Dwy ferch gyda stori ryfeddol... Two girls with an extraordinary tale... Genre: #ffuglen #arddegau / #teen #fiction Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◉◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◉◉◉◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◉◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◎◎◎ Her darllen/reading difficulty: ◉◉◉◎◎ Oed darged/target age: 11-14 ADOLYGIAD GAN DR LLIO MAI HUGHES REVIEW BY DR LLIO MAI HUGHES Nofel sydd wedi ei hanelu ar gyfer pobl ifanc yn eu harddegau cynnar yw Gwennol. Dywed y broliant ar y cefn ei bod yn nofel afaelgar, ac mae hynny’n bendant yn wir gan nad oeddwn i’n gallu ei rhoi i lawr! Stori am ddwy ferch 13 oed yw hon, sef Eldra ac Yvonne. Mae diwrnod Eldra yn yr ysgol yn mynd o ddrwg i waeth. Oes, mae ganddi wers Addysg Gorfforol, ond nid dyna ydi darn gwaethaf y diwrnod o bell ffordd. Yn eistedd ar ei phen ei hun yn yr ystafell ddosbarth ar ôl y wers Gymraeg mae’r dagrau’n dechrau llifo, hyd nes y daw Yvonne i’r golwg. Dyma ddiwrnod cyntaf Yvonne yn ei hysgol newydd, a tydi hithau ddim yn cael diwrnod da iawn chwaith. Tydi Eldra ddim yn rhy siŵr o’r hogan newydd i ddechrau, mae hi’n union fel Mandy Price, yn llawn hyder ac yn dweud wrthi beth i’w wneud. Mae gan Eldra ei hofn hi braidd. Yn ystod gwers ola’r dydd, y wers Ffrangeg, mae Yvonne yn dechrau deall beth sydd wedi digwydd i Eldra. Er mai newydd ei chyfarfod mae hi, mae rhywbeth yn dweud wrth Yvonne y dylai ei helpu. Cyn hynny, wrth iddi ffrwydro yng nghanol y wers Ffrangeg, daw’r dosbarth a Miss Meredydd i ddeall mwy am Yvonne hefyd. Mae Eldra’n dechrau newid ei meddwl am yr hogan newydd. Tydi hi ddim fel Mandy. Mae Eldra’n teimlo’n gartrefol ac yn saff yng nghwmni Yvonne. Daw’r ddwy yn dipyn o ffrindiau, ac ar ôl gwers Addysg Gorfforol, mae Yvonne yn sylwi ar y man geni glas siâp gwennol sydd ar ffêr Eldra, a dyma ddechrau stori anghygoel sy’n datod wrth i’r genod ddod i wybod mwy am ei gilydd. Dyma stori sy’n cyffwrdd â rhai o drafferthion ysgol a thyfu i fyny yn ogystal â galar a cholled a mabwysiadu hefyd. Mae’n stori am gyfeillgarwch ac yn stori am berthyn. Byddwn yn bendant yn argymell y nofel hon fel llyfr darllen i berson ifanc yn eu harddegau cynnar, ond efallai y bydd yn apelio fwy at ferched. Mae’n darllen yn hawdd, mae’r eirfa’n briodol ar gyfer yr oed darllen – yn ddigon i ehangu gerifa heb fod yn rhy heriol yn fy marn i. Byddwn wedi hoffi clywed mwy am Myfanwy McBryde, ond peryg mai testun nofel arall fyddai hynny. Mi oeddwn i hefyd yn hoff iawn o’r ffeithiau diddorol sydd wedi’u cynnwys ar ddiwedd y nofel sy’n ychwanegu at ein dealltwriaeth o rai o elfennau’r stori. Gwybodaeth Bellach: Mae merch o’r enw Yvonne yn dechrau yn ysgol Eldra. Mae’r ddwy ferch 13 oed yn wahanol iawn, ac eto mae ’na debygrwydd ac agosatrwydd rhyngddynt. Mae gwirionedd y sefyllfa yn sioc i’r ddwy, ac yn newid eu bywydau. * Nofel wreiddiol ar gyfer darllenwyr hŷn (12-14 oed), gan un o awduron mwyaf poblogaidd Cymru; * Gellir ei darllen yn annibynnol er mwyn mwynhad, neu ei defnyddio yn yr ystafell ddosbarth gyda dysgwyr Cyfnod Allweddol 3; * Mae pecyn digidol am ddim ar wefan Hwb, sy’n cynnwys cwestiynau i gyd-fynd â’r nofel. Bydd y nofel yn helpu dysgwyr i fwynhau darllen drwy ganfod, dethol a defnyddio gwybodaeth yn ogystal ag ymateb i’r hyn a ddarllenwyd mewn modd ysgogol – bydd hyn yn arwain at ddealltwriaeth o astudio’r nofel fel cyfrwng rhyddiaith ac yn ymateb i fanyleb newydd TGAU 2016 maes o law. https://hwb.gov.wales/repository/discovery/resource/bd4313c6-7516-4879-988e-ec12228ade21/cy?fields=resources&query=gwennol&sort=recommendation Gwennol is a novel aimed at young people in their early teens. The blurb on the back says that it’s a gripping novel, and this was certainly the case – I couldn’t put it down. I read it in one sitting if I recall! This is a story about two 13-year-old girls, Eldra and Yvonne. Eldra's day at school goes from bad to worse. Yes, she has a PE lesson, but that is by no means the worst part of the day. As she sits alone in the classroom after the Welsh lesson, the tears begin to flow until Yvonne emerges. This is Yvonne's first day at her new school, and she's not having a very good day either. Eldra isn't too sure of the new girl at first -she's just like Mandy Price, full of confidence and tells her what to do. Eldra is a bit scared of her to be honest. During the day's last lesson, Yvonne begins to understand what has happened to Eldra. Although she has only just met her, something tells Yvonne that she should help her. Before that, as she has an outburst in the middle of the French lesson, the class and Miss Meredydd come to understand more about Yvonne as well. Eldra starts to change her mind about the new girl. She’s not like Mandy. Eldra feels at ease and safe in Yvonne's company. The two become friends, and after a PE lesson, Yvonne notices the swallow-shaped blue birthmark on Eldra's ankle, and this is the beginning of an extraordinary story that unravels as the girls discover more about each other. This is a story that touches on some of the difficulties of school and growing up as well as grief, loss and adoption as well. It is a story of friendship and a story of belonging. I would definitely recommend this novel for any teenager in their early teens, although it may be more appealing to girls. It reads easily and the text is appropriate for the reading age – enough to expand vocabulary without being too challenging in my opinion. I would have liked to hear more about Myfanwy McBryde, but that would be another novel in itself. I also loved the interesting facts that have been included at the end of the novel that add to our understanding of some of the elements of the story. Further Information: A girl named Yvonne arrives at Eldra's school. The two 13 year old girls are very different, and yet there's a similarity and familiarity between them. The truth of the situation comes as a shock to them which will change both their lives. * An original novel for older readers (12-14 years), by one of Wales' most popular authors; * It can be read independently for enjoyment, or used in a classroom with Key Stage 3 learners; * There is a digital package available for free on the Hwb website, which includes questions to accompany the novel. The novel will help learners enjoy a novel by identifying, selecting and using information as well as responding to the material in a stimulating way - this will lead to an understanding of the novel as a prose medium and responding to new GCSE 2016 specifications in due course. https://hwb.gov.wales/repository/discovery/resource/bd4313c6-7516-4879-988e-ec12228ade21/cy?fields=resources&query=gwennol&sort=recommendation Cyhoeddwr/publisher: CAA Cyhoeddwyd/released: 2019 Pris: £5.99

*Scroll down for English* Gwasg/publisher: CAA Cyhoeddwyd/released: 2018 Pris: £4.99 Cyfres/series: Halibalŵ Categori/category: #doniol #funny Oed/age: 7-11 (haen uwch/upper KS2) Sawl seren? ★★★★★ Crynodeb o'r cynnwys Dyma stori am hogan fach ddireidus o'r enw Poli sydd ddim yn rhy hoff o athrawon ... Mae Mr Llwyd yn rhy ddiflas, Mrs Alaw Erin Tomos yn canu gormod, Mr Smith Sbectol Sgwâr yn rhy hoff o dechnoleg ac mae Mrs Blodwen Bleddyn yn cau plant yn y storfa (meddan nhw!). Dros y gwyliau haf mae Poli'n cael gwaith cartref i greu project am ei hoff a chas bethau . . . Beth fydd hi'n ddewis sôn amdano fo? Fy hoff ran Fy hoff ran ydy pan mae cyfrinach Mrs Alaw Erin Tomos yn cael ei datgelu! Ddim canu mae hi'n hoff i go iawn ond hi ydy Ninja Nain! Yn ei amser rhydd mae hi'n gwneud karate a'i henw hi wrth gwffio ydy ‘Ninja Nain’. Mae hyn yn ddoniol oherwydd mae hi'n edrych mor hen ffasiwn ac yn cwffio hefo dyn mawr cryf! Cymeriadau Poli - Wel mae hi'n ddireidus ac yn fentrus. Mae hi'n troi'n dditectif i ysbio ar yr athrawon. Mr Llwyd: Dyn diflas, medda Poli, ond dipyn o gymeriad go iawn ... dipyn o glown! Mrs Blodwen Bleddyn - Dynes gas medda Poli ... ond fyddai anifeiliaid ddim yn cytuno! I bwy fyddet ti'n argymell y llyfr? Pam? I unrhyw un sy'n hoffi storïau digri hefo dipyn bach o dro yn y gynffon ...tydy athrawon i gyd ddim beth ydach chi'n feddwl - WIR! Dydy hwn ddim i athrawon, cofiwch!! Disgrifiad Gwales Dydy Poli ddim yn hapus o gwbl fod ganddi waith cartref i'w wneud dros wyliau'r haf. Ond ar ôl treulio wythnos gyntaf y gwyliau yn chwarae gêm dditectif ar y cyfrifiadur, mae hi'n cael syniad penigamp. Darparwyd yr isod gan y Cyhoeddwr: Gwybodaeth Bellach: Teitl ei phroject fyddai 'Mae'n gas gen i athrawon', ac er mwyn iddo fod mor ddiddorol â phosibl, byddai'n rhaid iddi wneud ychydig o waith ditectif ac ysbïo ar ei chas athrawon dros y gwyliau. * Nofel ddoniol gan un o awduron plant poblogaidd Cymru. * Gellir ei darllen yn annibynnol er mwynhad, neu ei defnyddio yn yr ystafell ddosbarth gyda dysgwyr Cyfnod Allweddol 2; * Un o blith cyfres o chwe nofel i ddarllenwyr CA2 – tair ar haen sylfaenol/canolig a thair ar haen uwch i ddysgwyr MATh (mwy abl a thalentog). Mae'r nofel hon ar haen uwch/MATh. * Bydd pecyn gweithgareddau i gyd-fynd â'r nofelau ar Hwb – pecyn a fydd yn fuddiol wrth baratoi at y profion cenedlaethol. Summary of contents This is a story about a mischievous little girl called Poli who is not too fond of teachers. Mr Llwyd is too boring, Mrs Alaw Erin Tomos sings too much, Mr Smith Sbectol Sgwâr is too fond of technology and Mrs Blodwen Bleddyn locks children in the store cupboard (or so they say!). Over the summer holidays Poli gets homework to create a project about her likes and dislikes . . . What will she choose to talk about I wonder...? My favourite part My favourite part is when Mrs Alaw Erin Tomos's secret is revealed! She doesn't really like singing but she is Ninja Nain! In her free time she does karate and her name when fighting is 'Ninja Nain'. This is funny because she looks so old-fashioned and fights with a big strong man! Characters Poli - Well she is mischievous and creative. She turns into a detective in order to spy on the teachers. Mr Llwyd: A miserable man, says Poli, but a bit of a character ... a bit of a clown! Mrs Blodwen Bleddyn - A nasty woman says Poli ... but animals would not agree! Who would you recommend the book to? Why? For anyone who loves funny stories with a bit of a twist in it's tale. Teachers are not what you expect. Honestly - this is not for them! Gwales description When a teacher announces that Poli's class are being given homework over the summer holidays - preparing a project on either their favourite or worst thing in the world - Poli ISN'T happy, to say the least. The following has been provided by the Publisher: Further Information: After spending the first week of the holidays playing a detective game on her computer, she gets a brilliant idea and realizes that this homework could be a lot more fun than she had imagined. *A humorous novel by a popular Welsh children's author. * Can be read independently for enjoyment or used in the classroom with Key Stage 2 learners; * One of a series of six novels for KS2 readers - three on foundation/intermediate level and three on high level for MAT (more able and talented) learners. This novel is suitable for higher/MAT level. * An activities pack to complement the novels will be available on Hwb - a pack that will be helpful in preparing for national tests. MAM REVIEWS – NEW HALIBALŴ SERIES FOR CHILDREN AGED 7-1 https://mamcymru.wales/cy/2018/11/12/mam-reviews-new-halbalw-series-for-children-aged-7-11/

*Scroll down for English* ‘Mae’r llyfr hardd a dymunol hwn yn cyfleu gwir bleserau bod yn awtistig,’ meddai Alan Gardner, cyflwynydd y gyfres deledu The Autistic Gardener Genre: #iechyd #lles #awtistiaeth / #health #wellbeing #autism Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◉◉ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◉◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◎◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◎◎◎ Oed diddordeb/interest age: 3+ Oed darllen/reading age: 5+ (ond yn ddefnyddiol ar gyfer plant hŷn hefyd) Cyhoeddwr/publisher: Graffeg Cyhoeddwyd/released: Awst 2020 Pris: £7.99 ISBN-13: 978-1912050079 Dyma lyfr hardd a syml wedi ei ysgrifennu gan dad sy’n ceisio esbonio mwy am ei ferch, Kya, sy’n awtistig. Mae’r ysgrifen liwgar wedi ei gosod ar gefndir gwyn felly nid yw’r tudalennau’n teimlo’n rhy ‘brysur.’ Roeddwn yn hoff o’r ffordd y mae’r ysgrifen yn dod yn fyw gan ffurfio patrymau hyfryd sy’n cyfleu’r teimladau a’r emosiynau. Mae gwaith celf Hannah Rounding yn gain, yn lliwgar ac yn gweddu’r llyfr i’r dim. Pan gafodd ei ferch ifanc ddiagnosis o awtistiaeth, penderfynodd yr awdur, Jon Roberts, o Abertawe ysgrifennu’r llyfr hawdd-i’w-ddarllen yma ar gyfer rhieni, athrawon a disgyblion er mwyn eu haddysgu am y cyflwr. Mae’n anodd i blant awtistig ddeall y byd o’u cwmpas, ac weithiau, mae’r pobl o’u cwmpas yn ei chael hi’n anodd eu deall nhw. Mae’r llyfr ein helpu i weld y byd drwy lygaid person awtistig, felly mae’r teitl yn addas iawn. Fel cyn-athro, byddwn wedi gwerthfawrogi gallu defnyddio’r adnodd yma gyda fy nosbarth, ac yn sicr byddai wedi bod yn ddefnyddiol er mwyn fy helpu i gefnogi plant tebyg i Kya oedd yn fy ngofal. Un peth sy’n bwysig ei nodi yw nad ‘How-to manual’ ar gyfer awtistiaeth yw’r llyfr. Mae awtistiaeth pawb yn unigryw, yn arbennig, ac yn cael ei gyfleu mewn ffyrdd gwahanol. Bydd rhai o’r pethau yn y llyfr yn siŵr o fod yn gyfarwydd, ac eraill ddim. Os nad oes gan bobl brofiad uniongyrchol o awtistiaeth, gall fod yn beth dryslyd ac mae nifer o gamsyniadau’n bodoli amdano. Tydi pawb ddim yn deall rhai o’r ymddygiadau a thueddiadau ac mae’r llyfr yma’n help mawr i unrhyw un sydd am wybod mwy. Fe gynhwysir rhestr o gysylltiadau hynod o ddefnyddiol yng nghefn y llyfr hefyd. Er ei fod yn ddefnyddiol ar gyfer rhieni ac athrawon, daw gwir werth y llyfr o’i ddefnyddio fel sbardun ar lawr y dosbarth gyda phlant ifanc. Drwy gyd-ddarllen y llyfr, gall yr athro neu riant arwain sgwrs am awtistiaeth drwy helpu’r plant lleiaf i wneud cysylltiadau a’u byd nhw. Gellir defnyddio’r llyfr fel cyflwyniad mewn gwasanaethau boreol ar y thema o awtistiaeth, ar ddiwrnod awtistiaeth y byd er enghraifft. Soniai’r llyfr am rai o’r heriau a brofir gan Kya ei hun (e.e. ddim yn hoffi sŵn uchel a bwydydd â gwead rhyfedd) ond ar y cyfan, cawn ddarlun positif iawn o’r cyflwr. Mae'r llyfr yn dangos ei bod hi'n gallu bod yn ofalgar ac yn annwyl, ac yn mwynhau'r un pethau a phlant nad ydynt ar y sbectrwm, fel hufen iâ! Dathliad o’n gwahaniaethau a’r hyn sy’n ein gwneud yn unigryw yw’r llyfr ac mae’n adnodd gwerthfawr sy’n haeddu lle ymhob ystafell ddosbarth. O'm profiad i, chewch chi neb mwy goddefgar na phlant ifanc (maen nhw’n well nac oedolion yn aml iawn) ac maen nhw’n derbyn fod rhai plant yn wahanol, ac fod hyn yn beth da. Mae fformat syml y llyfr yn ei wneud yn ideal ar gyfer ei addasu yn ôl yr angen. Er enghraifft, byddai rhiant a phlentyn yn gallu creu fersiwn personol o’r llyfr sy’n unigryw i’r plentyn. Dyma rywbeth fyddai’n ddefnyddiol i roi i oedolion dieithr sy’n dod i gyswllt â’r plentyn e.e. athrawon llanw, arweinyddion clybiau tu allan i’r ysgol. Mae ’na heriau ynghlwm â magu plentyn awtistig wrth gwrs, ond mae yna lawenydd mawr ac mae’n bwysig cofio hynny. Nid yw awtistiaeth yn diffinio’r unigolyn. Tydi plant awtistig a’u rhieni ddim yn chwilio am sympathy chwaith – y peth gorau gallwn wneud i help yw gwella ein dealltwriaeth ein hunain o'r cyflwr. Dyma ychydig eiriau a ddaeth gan y wasg sy’n cyfleu’r llyfr yn berffaith: “Y gobaith yw y bydd pobl eraill, sy’n profi llawenydd a heriau awtistiaeth yn eu bywydau, naill ai’n uniongyrchol neu’n anuniongyrchol, yn gallu uniaethu â’r stori hon ac ymgysylltu â hi. Fel bodau dynol, rydyn ni i gyd yn unigryw ac yn werthfawr, a dylem anwesu a charu’r gwahaniaethau hynny â’n holl galon a’n holl enaid.” Dyma erthygl ddifyr gan y Book Trust sy’n sôn mwy am Kya a’i thad a sut y daeth y llyfr i fodolaeth: https://www.booktrust.org.uk/news-and-features/features/2018/january/every-person-with-autism-is-unique-why-this-dad-made-a-book-about-his-daughter/ Diolch Jon (a Kya) am rannu eich profiadau ac am helpu eraill drwy wneud hyn. This is a beautifully simple book written by a father who is trying to explain more about his daughter, Kya, who is autistic. The colourful text is set against a white background so the pages don’t feel too 'busy.' The writing comes to life as it forms interesting shapes and patterns that convey the feelings and emotions. Hannah Rounding's artwork is delicate and colourful and is very appropriate for the book. When his young daughter was diagnosed with autism, the author, Jon Roberts, from Swansea decided to write this easy-to-read book for parents, teachers and pupils in order to teach them about the condition. It can be difficult for autistic people to understand the world around them, but equally, the world around them sometimes just can’t ‘get’ them. The book helps us see the world through the eyes of an autistic person, even if we only get a glimpse of what it’s really like. As a former teacher, I would have appreciated being able to use this resource with my class, and it would certainly have been useful for me personally, so that I could better understand the children who were in my care. One thing that is important to note – this is not a 'How-to manual' for autism. Everyone's autism is unique, special and will present in different ways. Some of the things in the book will no doubt be familiar, others not so much. If people do not have direct experience with autism, it can be a confusing thing to grasp and there are a number of misconceptions surrounding it. Not everyone understands some of the behaviours and this book is a great help to anyone who wants to know more. A list of extremely useful links is also included at the back of the book. Although useful for parents and teachers, the true value of the book comes from using it in the classroom with a young audience. It can be used as a springboard for discussion, under the guidance of the teacher or other adult. Children may have some prior experience with autism or they may not. Regardless of this, it will be an useful tool in order to facilitate discussion on acceptance, tolerance and diversity. What a great tool to have to hand in a school assembly on autism, such as on world autism day for example. The book mentions some of the challenges experienced by Kya herself (e.g. not liking loud noises and strangely textured foods) but on the whole, we get a very positive picture of living with autism. It shows that Kya can be loving and caring, and likes many of the things that children who are not on the spectrum do, such as ice cream! The book is a celebration of our differences and what makes us unique. It is an extremely valuable resource that deserves a place in every classroom. In my experience, young children are the most accepting and tolerant, (they are very often better than adults) and they accept that some children are different, but that is a good thing. The simple format of the book makes it ideal for adapting it as necessary. For example, a parent and child would be able to create a personalised version of the book that is unique to the child. This is something that would be useful to give to unfamiliar/new adults who come into contact with the child e.g. supply teachers, out of school club leaders. There are challenges in raising an autistic child of course, but there are great joys and it is important to remember that. Autism does not define the individual. Autistic children and their parents are not looking for sympathy either – the biggest help I think we can give is to educate ourselves and others and gain a better understanding of it. Here are a few words from the publishers that sums up the book well: "It is hoped that other people, who experience the joy and challenges of autism in their lives, either directly or indirectly, will be able to identify with and engage with this story. As human beings, we are all unique and precious, and we should cherish and love those differences with all our heart and all our souls." This is an interesting article by the Book Trust that discusses Kya and her father and how the book came into being: https://www.booktrust.org.uk/news-and-features/features/2018/january/every-person-with-autism-is-unique-why-this-dad-made-a-book-about-his-daughter/ Thank you Jon (and Kya) for sharing your experiences and helping others in the process.

*Scroll down for English* Mae 'na gyfrinach dywyll yng Nghwmtydu... There are some dark secrets in Cwmtydu... ♥ Llyfr y Mis: Medi 2009 ♥ ♥Book of the Month: September 2009♥ Genre: #ffuglen #hanesyddol / #historical #fiction Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◉◉ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◎◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◉◉◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◉◉◉◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◎◎◎◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◉◉◉ Dydw i ddim yn gwybod os ydi hyn yn wir am y byd llyfrau Saesneg, ond dwi’n teimlo ein bod ni yng Nghymru wastad yn chwilio am y ‘big thing’ nesaf ym myd llyfrau plant ac yn llowcio teitlau newydd. I fod yn glir, nid lladd ar gyhoeddiadau newydd gwreiddiol ydw i - achos wrth gwrs fod angen teitlau fresh, newydd i ddenu darllenwyr y genhedlaeth nesaf. Ond, dwi yn teimlo ein bod ni weithiau yn anghofio’n rhy sydyn am y llyfrau da sydd wedi cael eu cyhoeddi’n barod. Mae ’na lyfrau gwych a gafodd eu cyhoeddi rhyw dair neu bedair blynedd yn ôl, sydd bellach yn angof neu sy’n cael fawr ddim sylw. A beth am y clasuron? Efallai fod hen lyfrau yn dyddio, ond ydi hyn yn rheswm digonol dros beidio eu darllen? Mae’n debyg fod nifer o resymau pam fod llyfrau’n tueddu i gael eu hanghofio yng Nghymru, ac mae arian – neu ddiffyg arian – yn siŵr o fod yn un rheswm (fodd bynnag, stori arall ydi honno). Yn y cyfamser, y gobaith yw y bydd ‘Adolygiadau o’r Archif’ yn taflu goleuni ar ambell drysor sy’n cuddio ar eich silffoedd. *** Heb amheuaeth, T. Llew Jones yw Brenin Llenyddiaeth Plant Cymru ac ar ôl cyhoeddi cymaint o lyfrau gwych - does fawr o syndod. Beth sy’n syndod yw fy mod i wedi anghofio sawl un a heb ddarllen rhai o gwbl! Un peth da am lockdown yw cael y cyfle i ailddarganfod ambell un. Penderfynais ailgydio yn Dirgelwch yr Ogof, a gyhoeddwyd gyntaf yn 1977, er mwyn gweld a oedd y llyfr yn ‘dal dŵr’ yn 2020. Waw. Am nofel gyffrous o’r cychwyn i’r diwedd! Hanes smyglwyr pentref arfordirol Cwmtydu yn yr 18fed ganrif a geir yn y nofel hon, a dilynwn hanes un smyglwr yn benodol, sef ‘Siôn Cwilt’. Dyma ffigwr dirgel a chyfrwys sy’n cuddio ei hunaniaeth gyda chlogyn unigryw. Fo oedd ‘Han Solo’ ei ddydd! Bydd darllenwyr ar bigau’r drain eisiau gwybod mwy am y ffigwr tywyll yma. Yn fuan iawn, fe gawn ein cyflwyno i Watcyn Parri a’i fab, bonheddwyr sy’n berchen ar stad a phlasty’r Glasgoed. Nid yw’r gŵr bonheddig fel tirfeddianwyr eraill; mae’n ddyn caredig iawn gyda phobl y plwyf. Efallai ei fod mymryn yn rhy hael a dweud y gwir! Yn anffodus i’r hen ddyn, fe chwalwyd ei longau dramor, ac mae ei fuddsoddiadau a’i gyfoeth yn eistedd ar waelod y môr bellach. Mae’r rhain yn golledion enfawr i’r busnes ac mae dyfodol y stad yn y fantol. Bydd rhaid i’r hen ŵr glirio ei ddyledion neu bydd y plas yn syrthio i ddwylo rhywun estron. Yn y cyfamser, mae Bart Thomson, ecseisman (swyddog y gyfraith oedd yn casglu trethi a sicrhau ufudd-dod) wedi dod i’r ardal i roi terfyn ar y broblem smyglo fawr sy’n rhoi enw drwg i’r lle. Yn fuan ar ôl cyrraedd, sylweddolai’r swyddog fod y broblem yn llawer mwy nag ambell i smyglwr, a bod pobl yr ardal i gyd yn cadw’r gyfrinach! Fe fyddech chi’n synnu i glywed am rai o bobl ‘barchus’ y plwyf sydd ynghlwm â’r hen fusnes smyglo ’ma! Wrth wneud ei ymholiadau, daw’r ecseismon ar draws rhwystr ar ôl rhwystr ac fe’i gwelwn yn troi at ddulliau mwy eithafol a chreadigol o geisio dal y smyglwyr. Brwydr rhwng dau elyn yw prif naratif y stori (y gyfraith yn erbyn y troseddwyr) ac mae Bart Thompson yn obsessed gyda hela ac erlid Siôn Cwilt- ond mae hwnnw un cam o’i flaen bob tro! Er mai’r smyglo yw’r brif stori, mae’r awdur yn llwyddo i blethu sawl is-naratif i mewn yn llwyddiannus iawn. Er enghraifft, mae stori gariad gyffrous sy’n llawn troeon ‘will they/won’t they,’ cenfigen a brad. Cawn hefyd ogwydd arallfydol neu ysbrydol i’r stori gyda’r lleisiau dirgel… Pwy neu beth sy’n gyfrifol am y lleisiau rhyfedd yn nüwch yr ogof tybed?! Fy hoff beth am y nofel yw sut mae T. Llew Jones yn troi’r syniad o ‘good guy’ a ‘bad guy’ ar ei ben yn llwyr. Fe ddylem ochri gyda swyddog y gyfraith, a bod yn feirniadol iawn o Siôn Cwilt a’i griw, ond o’r cychwyn, roedd yn gas gen i'r ecseismon ac roeddwn i wrth fy modd yn gweld y smyglwyr yn ei drechu bob tro. Bron fel ‘Robin Hood’ - roedd Siôn Cwilt yn ffigwr arwrol oedd yn helpu’r bobl dlawd ac yn ceisio gwneud bywyd yn well. Pan fydd Siôn Cwilt mewn perygl o gael ei ddal - fydd y bobl yn cofio am ei aberth ac yn cadw’n dawel? Pwy ydi o? Beth yw ei enw go iawn? Llwyddodd yr awdur i hoelio fy sylw o’r cychwyn hyd at y dudalen olaf ac roeddwn i’n bles iawn efo’r diweddglo, er na chefais ateb i bob cwestiwn. Mae iaith y nofel yn safonol iawn ac yn raenus sy’n fodd o ymestyn geirfa. Ar y llaw arall, gall yr iaith ffurfiol yma gael ei gweld yn hen ffasiwn braidd erbyn hyn, a gall fod yn rwystr i rai darllenwyr nad ydynt mor hyderus ac eraill. Yn ogystal â bod yn nofel hynod o gyffrous, mae iddi werth addysgiadol uchel iawn gan ei bod yn llawn disgrifiadau cyfoethog. Yn sicr, dylai athrawon roi cynnig arni gyda dosbarth B.5/6 neu Bl.7. Mi fysa’n bechod mawr petai plentyn yn methu allan ar y stori wych yma am fod yr iaith o bosib yn rhy heriol - mae angen i athrawon ddatblygu ffyrdd creadigol o gyflwyno’r llyfr i ddisgyblion fyddai ddim fel arall yn mentro darllen y nofel. Darllen ar y cyd fel nofel ddosbarth yw’r ffordd orau o wneud hyn. Llyfr ffuglen hanesyddol yw hwn, sy’n ffenest i'r y cyfnod hwn yng Nghymru - cawn weld bywyd y bobl gyffredin, ond fe sylweddolwn hefyd nad oedd hi’n fêl i gyd ar y bonheddwyr chwaith! Cafodd y llyfr ei addasu yn ffilm yn 2002 sydd hefyd yn arwydd o’i lwyddiant a’i botensial -tydi hyn ddim yn digwydd yn aml yn y Gymraeg! Dwi wir wedi mwynhau darllen y llyfr yma eto, a byddaf yn mynd syth ymlaen i ddarllen llyfr arall gan yr awdur. Flynyddoedd yn ôl, gosododd yr awdur ‘y bar’ yn uchel iawn ar gyfer llenyddiaeth Gymraeg i blant, ac nid oes llawer o awduron heddiw sy’n gallu efelychu'r hyn a gyflawnodd. T Llew, chi yw'r brenin! Moesymgrymwn ger eich bron! I don't know if this is true of English-language books, but I feel that in Wales we are always gobbling up new titles and looking for the next 'big thing' in children's books. To be clear, I am not ‘having a dig’ at original new publications - of course we need fresh, new titles to attract the next generation readers. However, I feel that at times we quickly forget about the good books that have already been published. There are some wonderful books that were published perhaps three or four years ago, which are now forgotten or get little or no attention. And that’s before we even get to the proper classics. Old books can sometimes seem to be dated and slightly old-fashioned, but they must be viewed and valued as a product of their time. Is the fact that they are a bit old a good enough reason not to bother with them? There are probably a number of reasons why books tend to be forgotten in Wales, but money – or lack thereof – is bound to be one big reason (possibly political and a debate for another day!) Meanwhile, I hope that Sôn am Lyfra’s 'From the Archives’ reviews series will cast a light once again on some dusty treasures hiding on the bookshelf. *** Without a doubt, T. Llew Jones is the king of Children's literature of Wales and after writing so many great books – that’s hardly surprising. What is surprising, however, is that I have forgotten several of them and not read many at all! One good thing about lockdown is having the time to re-discover a few. I decided to start with Dirgelwch yr Ogof [Mystery of the Cave], first published in 1977, in order to see if the book was still viable in 2020. Wow! What an exciting novel from start to finish about the history of the smugglers of Cwmtydu in the 18th century. We follow the escapades of one smuggler in particular, Siôn Cwilt. This mysterious figure hides his identity with a pseudonym and a strange cape. He was like the Han Solo of his day! Readers will want to know more about this dark figure. Very early on we are introduced to Watcyn Parri and his son, the who own the Glasgoed estate and manor. This wealthy gentleman is not like other landowners; he is a very kind man, especially with the peasants who live on his lands. Perhaps he’s a little too generous for his own good. Sadly for the old man, all his ships have been lost at sea abroad, and his investments are now sitting at the bottom of the sea. These are huge losses for the business and the future of the estate is at stake. The old man will have to clear his debts or the house and lands will be taken off them. Meanwhile, Bart Thomson, an exciseman (an officer of the law who collects taxes on imports and ensures compliance) has come to the area to put an end to the great smuggling problem that blights the area. Shortly after arriving, the officer realizes that the problem is much more than a few smugglers, and soon discovers that the whole village is keeping a dark secret! Whilst making his enquiries, the exciseman is blocked at every turn and this sees him turn to more radical and creative methods to try and catch the smugglers red handed. A battle between two enemies forms the main narrative (the strong arm of the law against the criminals) and Bart Thompson becomes obsessed with hunting down the smuggling ringleader, Siôn Cwilt – who’s one step ahead of him every time! Although smuggling forms the main story, the author manages to weave several sub-narratives successfully. For example, we get an exciting love story which is full of 'will they/won’t they’ moments, envy and betrayal. We also get a paranormal dimension to the story with the strange and creepy voices in the caves. My favourite thing about the novel is how T. Llew Jones turns the idea of good guys and bad guys on his head. We should side with the law-abiding officer, and be very critical of Siôn Cwilt and his crew, but from the start, I disliked the exciseman loved it when the smugglers outsmarted him. Almost like a Robin Hood-type figure, Siôn Cwilt was portrayed as an almost heroic figure. Who is he really? Maybe his character could have been developed further. The author grabbed my attention from the start to finish and I was quite pleased with the conclusion, although I did not feel that all questions were answered. The novel’s language is of a high standard which is good for extending reader vocabulary. On the other hand, this formal language can feel somewhat dated, and could be a barrier for some less confident readers. (Although I feel it’s more to do with changes in the way we speak since the 70s more than reading ability) As well as being an exciting novel, it has very high educational value as it is full of rich descriptions. Teachers should attempt it with a Yr.5&6 class and certainly with Yr.7. It would be a great shame if children missed out on this wonderful story because the language was seen as too challenging- teachers need to develop creative ways of making the book accessible to pupils who would not otherwise try reading the novel. Using it as a class novel and reading together would be the best way I feel. This is a historical fiction book, which acts as a window for this period in Wales – we see glimpses of the lives of the ordinary folk, but we also recognize that the wealthy had their share of worries too! The book was adapted into a film in 2002 which is quite rare in Welsh. I have really enjoyed reading this book again, and I will go straight on to read another book by the author. Years ago, he set the bar very high for Welsh children’s literature and few writers today have been able to emulate his success. Yes, T. Llew, you are still the king and we kneel before you! Gwasg/publisher: Gomer Cyhoeddwyd/released: 1977, 2015 Pris £5.99

*Scroll down for English* ADDASWYD/ADAPTED: NON TUDUR Genre: #chwedl #chwedlau #clasur #lluniau #dwyieithog / #fable #classic #tale #picture #bilingual Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◎◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◎◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◎◎◎ Mae chwedl ‘Y Tri Mochyn Bach’ yn adnabyddus ar draws y byd, ac yn stori fydd pob plentyn (ac oedolyn) wedi dod ar ei draws yn ystod eu plentyndod. Mae dwsinau o fersiynau o’r stori wedi cael eu cyhoeddi dros y blynyddoedd, a dyma fersiwn fresh, newydd a modern ar gyfer 2020. Dwi ddim yn mynd i’ch diflasu drwy sôn am y plot - dwi’n meddwl eich bod yn hen gyfarwydd â digwyddiadau’r stori erbyn hyn! Darluniwyd y llyfr gan Giuseppe Di Lernia, Eidalwr sy’n dda iawn am ei waith celf ddigidol. Ewch i os am weld esiamplau o’i waith. Ceir yma stori ar ei newydd wedd sy’n gyfoes ac yn syml – nid yw’r tudalennau’n rhy brysur felly mae’n haws canolbwyntio ar y stori. Bydd plant ifanc wrth eu boddau’n adrodd y llinellau enwog: “felly chwythodd a chwythodd....” - mae’r testun wedi cael ei chwyddo’n fwy yn y darnau yma i hwyluso cyd-ddarllen a chyd-adrodd. Yn bersonol, mae’n well gen i’r fersiwn clasurol lle mae’r blaidd yn ‘bwyta’r moch, ond yn ôl sôn mae’r fersiwn sydd yn y llyfr yma’n bodoli hefyd, ble mae’r moch cyntaf anffodus yn dianc rhag y blaidd. Tybed os yw’r stori wedi cael ei newid er mwyn bod yn fwy ‘PC’?! Fy marn bersonol i yw hynny’n unig achos, yn y bôn, mae’r ‘wers’ yr un fath - ac efallai yn fwy effeithiol gan fod y moch bach dal yn fyw i ddysgu’r wers bwysig honno am ddyfalbarhad ac ymdrech. Dyma yw’r brif neges, fod llafur caled y trydydd mochyn (tŷ brics) wedi talu ar ei ganfed gan iddo allu gwrthsefyll ymosodiad y blaidd. Doniol oedd gweld y moch bach yn llwyddo i dalu’r pwyth yn ôl i’r blaidd wrth iddo losgi ei ben ôl yn y crochan berwedig. Wneith o ddim meiddio mocha ‘fo’r moch bach byth eto! Roeddwn i’n hoffi’r ffaith fod un o’r moch bach yn ferch yn y fersiwn yma. Bydd maint gweddol fawr y llyfr yn golygu ei fod yn berffaith ar gyfer darllen ar y cyd fel dosbarth ac yn ideal i’r Cyfnod Sylfaen. Dwi’n meddwl fod dewis y golygydd/wasg i wneud y llyfr yn ddwyieithog (ond symud y cyfieithiad i’r cefn) yn beth doeth. Mae cael y rhan Saesneg yn y cefn yn golygu fod mwy o le ar y tudalennau a gellir canolbwyntio ar y testun Cymraeg. Efallai byddai ‘side fold-out’ yn haws os yw rhiant di-Gymraeg am gyd ddarllen gan fod fflicio’n ôl ac ymlaen at y cefn braidd yn niwsans ac o bosib yn tarfu ar rediad y darllen. Mae’r nodiadau i athrawon a rhieni yn ddefnyddiol tu hwnt fel canllaw i sbarduno trafodaeth ystyrlon gyda’ch plentyn. Byddai rhiant sy’n ddibrofiad wrth ddarllen â’u plant yn siŵr o werthfawrogi ambell broc fel hyn. The fable of 'The Three Little Pigs' is well-known across the world and is a story that every child (and adult) will have encountered at some point during their childhood. Dozens, if not more, versions of the story have been published over the years, and this is a fresh, new and modern take on the classic tale, fit for 2020. I'm not going to bore you by talking about the plot- I think we are all familiar with the events of this story! The book was illustrated by Giuseppe Di Lernia, an Italian who is very good at digital artwork. Check out his page

Scroll down for English Stori am TRIO, grwp o ffrindiau sy'n caru antur. Story of TRIO - an adventure-loving bunch. Genre: #ffuglen #antur #doniol / #fiction #adventure #funny Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◎◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◉◉◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◎◎◎ Dyfarniad/Rating: ★★★★☆ Am beth mae’r llyfr yn sôn? Dyma gyfres newydd wreiddiol a chyffrous i blant gan yr awdur profiadol, Manon Steffan Ros. Arwyr y straeon yw tri o blant, sy’n galw eu hunain yn ‘Trio,’ ac maen nhw’n defnyddio eu sgiliau i ddatrys dirgelion wrth fynd ar anturiaethau difyr. Yn ôl Manon, daeth y syniad ar gyfer y gyfres ar ôl iddi gyfieithu rhai o lyfrau Enid Blyton i’r Gymraeg (cyfresi Pump Prysur a Saith Selog). Mae blas tebyg i’r hen glasuron yma ar Trio, ond mae hon yn gyfres wreiddiol ac unigryw i Gymru. Beth sy’n wahanol - ac yn ddoniol - am y llyfrau yw bod ein harwyr anhygoel braidd yn ddi-glem, ac yn aml iawn yn gwneud smonach llwyr o bethau, gyda chanlyniadau hileriys! Yn y llyfr yma, mae’r grŵp yn mynd ar antur i Ganolfan y Mileniwm yng Nghaerdydd, ond nid gwyliau arferol mo hwn, o na! Mae rhywbeth od iawn ar droed yn y brifddinas wrth i’r geiriau ar flaen yr adeilad eiconig gael eu newid i rywbeth digon anffodus... Ond pwy fyddai’n gwneud y fath beth? Does gan yr heddlu ddim syniad pwy sydd ar fai, a dim llawer o ffydd yn sgiliau ditectif ein criw o ffrindiau ifanc. Efallai eu bod nhw dipyn bach yn wirion, ond drwy weithio fel tîm a gyda ’chydig bach o bwerau arbennig, dwi’n siŵr y bydd y criw yn llwyddo i ddatrys y dirgelwch mawr. Beth sy’n dda am y llyfr? Dwi’n hoffi’r enw syml ar gyfer y giang, sef ‘Trio’ a bod ganddo ystyr ddwbl. Mae o’n golygu ‘tri’ yn Eidaleg, ond hefyd yn golygu ‘ceisio’ yn Gymraeg sy’n gweddu i’r grŵp yma’n berffaith. Maen nhw’n ‘trio’ eu gorau glas ond yn aml iawn yn cael pethau’n anghywir. Clyfar iawn Manon Steffan Ros! Mae’n dda gweld fod hyd yn oed arwyr y llyfr yn gwneud camgymeriadau weithiau a dydyn nhw ddim yn berffaith bob tro. Dw i'n credu fod y ffaith eu bod nhw’n gwneud cawl o bethau weithiau’n gwneud y llyfr yn fwy doniol o lawer. Mae’r ffaith fod yr anturiaethau’n digwydd yng Nghymru yn dda hefyd achos mae’n ein dysgu am lefydd a phethau yng Nghymru fel y Ganolfan Mileniwm (dwi eisiau mynd yna fy hun rŵan i weld y tu mewn). Oedd ’na gymeriadau da? Aelodau’r gang yw Derec Dynamo, Dilys Ddyfeisgar a Clem Clyfar. Mae pob un yn gymeriadau diddorol sydd â phwerau hud unigryw. Dwi’n hoffi Derec Dynamo sy’n gryf ac yn gyflym. Mae’r ffaith ei fod o’n gwisgo trôns dros ei drowsus yn ddoniol ac roedd darllen amdano’n ceisio dringo fyny’r adeilad (heb lwyddo) yn gwneud i mi chwerthin! Mae rhai o blant eraill y dosbarth yn genfigennus o gyfeillgarwch criw Trio ac maen nhw’n dweud pethau cas ac yn herian, ond dydi hyn ddim yn eu stopio nhw o gwbl. Erbyn diwedd y stori mae pawb wedi sylweddoli eu bod nhw’n cŵl ac eisiau bod yn ffrindiau gyda nhw. Pwy fyddai’n hoffi’r llyfr yma? Mae rhai yn dweud fod y llyfr yn addas ar gyfer plant 7-9 oed (ac mae hynny’n wir!) ond dwi’n meddwl y byddai plant hŷn yn mwynhau’r stori hefyd (9-11). Dyma rai rhesymau pam: · Does ’na ddim gormod o ysgrifennu ar bob tudalen felly mae’n lot haws i’w ddarllen ac weithiau mae’n cynnwys pwyntiau bwled hefyd. · Mae’r penodau yn fyr sy’n beth braf wrth ddarllen. · Mae digon o luniau cartŵn osym Huw Aaron ar y tudalennau i wneud y stori hyd yn oed yn fwy diddorol Mi fysa’r llyfr yn grêt i blant ’chydig yn hŷn hefyd sydd yn dysgu Cymraeg, neu jest eisiau mwynhau stori ysgafn heb ormod o waith meddwl. A ddylid newid rhywbeth am y stori? Fel arfer, dwi’n gallu meddwl am un neu ddau o bethau y byswn i'n hoffi eu newid am stori, ond tro yma, ’sgen i ddim byd i'w gynnig. Roedd y llyfr yn iawn fel oedd o – gobeithio y bydd ’na lot fwy o anturiaethau! Unrhyw beth arall? Mae’r criw yn dod yn ôl at ei gilydd ar gyfer dwy antur arall: Trio ac Antur y Castell (Llyfr 2) Trio ac Antur yr Eisteddfod (Llyfr 3) Athrawon/Rhieni Mae’n wych gweld cyfres newydd wreiddiol yn y Gymraeg sy’n creu arwyr cwbl newydd ac arbennig ar gyfer plant Cymru. Fel llawer o lyfrau gan Manon Steffan Ros, mae’r ysgrifennu o safon uchel iawn gan ei bod hi’n dewis ei geiriau yn ofalus. Mae’r llyfr yn llawn geiriau ac ymadroddion Cymraeg fel ‘codi gwrychyn’ ac ‘a’i ben yn ei blu’. Am ryw reswm mi wnaeth ‘gwyneb fel torth’ wneud i mi giglo! Os edrychwch ar y llyfr ei hun, mae o’n amlwg o ansawdd uchel iawn ac mae’r lliwiau glos a mat ar y clawr yn rhoi edrychiad ‘premiwm’ i’r llyfr. Mae’r tudalennau papur glossy yn teimlo’n braf wrth ddarllen a dwi’n hapus i ddweud nad ydi’r inc o un ochr yn dangos drwodd i’r dudalen arall! Stori berffaith i'w mwynhau ar ddiwedd y dydd. CRIW TRIO! Beth sy’n wahanol am y llyfrau yma yw bod y wasg wedi creu pethau i gyd-fynd â’r llyfrau sy’n rhywbeth cyffrous iawn i blant (ac yn rhywbeth prin iawn y dyddiau yma yn y Gymraeg). Mae plant Cymru yn gallu cofrestru AM DDIM i ymuno â ‘Chriw Trio’ a derbyn pecyn croeso yn y post ymysg pethau hwyl eraill. Mae’n werth manteisio ar hwn! Trio Reading Club There’s been a lot of ‘buzz’ about these books and the publisher has just launched a secret reading book club for young fans (something quite rare in Welsh nowadays). Children are able to register FOR FREE to join the 'Trio Crew’ and they’ll get a welcome pack in the post with a load of other fun things. This is worth taking advantage of! Dyma’r linc i gofrestru: Registration link: https://atebol-siop.com/criw-trio.html?___store=cym&___from_store=eng What’s the book about? This is an original and exciting new series for children by experienced author, Manon Steffan Ros. The heroes of the stories are three children, who call themselves 'Trio' and they use their skills to solve mysteries whilst on their adventures. According to Manon, the idea for the series came after she translated some of Enid Blyton's books into Welsh (Famous Five and Secret Seven). We get a flavour of these old classics with Trio, but this time we have an original and unique book for Wales. What’s different about these books is that our amazing heroes are rather useless at what they do, and they often make a mess of things with hilarious results! In this book, the group goes on an adventure to the Millennium Centre in Cardiff, but this is not a normal holiday, oh no! Something strange is afoot in the capital city as the words on the front of the iconic building have been changed to something quite unfortunate... but who would do such a thing? The police have no idea who’s to blame, and they don’t have much faith in our group’s abilities! Maybe they are a bit silly, but by working as a team and with the help of some special powers, the gang is sure to solve the big mystery. What's good about the book? I like the name for the gang, ‘Trio,’ which has a double meaning. It means ‘three' in Italian, but also means 'trying' in Welsh - which suits this group perfectly. They 'try' their best but very often get things wrong. It's good to see that even the heroes of the book sometimes make mistakes and they're not always perfect. I think the fact that they make a mess of things sometimes makes the book funnier. The fact that the adventures take place in Wales is also good because it teaches us about places and things in Wales such as the Millennium Centre (I want to go there myself now to see inside). Were there good characters? The gang members are Derec Dynamo, Dilys Ddyfeisgar and Clem Clyfar. Each one is interesting in their own way, with unique magic powers. I like Derec Dynamo the most because he is supposed to be strong and fast. The fact that his costume consists of wearing his undies over his trousers is funny and I laughed quite a bit when he tried (unsuccessfully) to climb the building! Some of the other children of the class are jealous of Trio’s friendship and they say mean things and often tease, but this doesn’t stop our crew. By the end of the story everyone has realised how amazing they are and want to be their friends. Who would like this book? Some say the book is suitable for children aged 7-9 (and yes, this is true!) but I think older children (about 9-11) would also enjoy the story. Here are some reasons why: · Not too much writing on each page so it's a lot easier to read · The chapters are short which is better for reading/confidence building. · There are plenty of cartoon illustrations on the pages to make the story even more interesting. The book is great for older children who are learning Welsh, or anyone really who just wants to enjoy a funny, light-hearted story without too much thinking. Should something be changed about the story? Normally, I’d give my opinion on things to change, but this time, I haven't got anything to offer. The book was fine as it was – I hope there will be a lot more adventures! Anything else? The ‘Trio’ come back together for two other adventures: Trio ac Antur y Castell (Book 2) Trio ac Antur yr Eisteddfod (Book 3) Teachers/Parents It is great to see an original, new Welsh-language series that creates completely new and distinctive heroes for the children of Wales. Like many books by Manon Steffan Ros, the writing is of a very high standard as she chooses her words carefully. The book is full of Welsh words and phrases and is a good language model. If you look at the book itself, it is clearly of very high quality and the contrasting gloss and matt front cover gives the book a 'premium' look. The glossy paper pages feel satisfying to the touch and I’m pleased to report that the thick paper ensures the ink doesn’t show through to the other page! This is a perfect story to enjoy at the end of the day. Gwasg/publisher: Atebol Cyhoeddwyd/released: 2018 Pris: £6.99

*Scroll down for English* Gwasg/publisher: Gwasg Carreg Gwalch Cyhoeddwyd/released: 2018 Pris: £6.99 ADOLYGIAD GAN REBECCA ROBERTS REVIEW BY REBECCA ROBERTS Mae Rebecca yn awdur ei hun ac wedi cyhoeddi dau lyfr hyd yma, sef 'Eat. Sleep. Rage. Repeat' a 'Mudferwi'. Mae hi'n byw ym Mhrestatyn gyda'i gwr a'i phlant, ac yn ogystal ac ysgrifennu, mae hi'n gweithio fel cyfieithydd a gweinydd dyneiddiwr. Rebecca is an author herself, and has published two novels with another on the way. These are 'Eat. Sleep. Rage. Repeat' and 'Mudferwi'. She lives in Prestatyn with her husband and two children, and as well as writing, works as a translator and a humanist celebrant. “Does dim byd tebyg i gael eich parlysu gan ofn; i ofni rhywbeth mor ofnadwy fel bod eich corff wedi rhewi; a’ch traed wedi eu hoelio i’r llawr… Dwi ddim eisiau mynd ymlaen i ddweud y stori. Dwi ddim eisiau eich dychryn. Ond os na ddweda i, fyddwch chi ddim yn gwybod, ac mae’n bwysig eich bod yn gwybod.” Dyma gychwyn prolog Henriét y Syffrajét, ac un o’r penodau agoriadol mwyaf brawychus i mi ddarllen yn y Gymraeg. Mae’r agoriad, a ysgrifennwyd o safbwynt Henrièt hŷn, yn hoelio’ch sylw yn syth ac yn mynnu eich bod yn darllen ymhellach. Yn yr ail bennod awn yn ôl i 1909 i gwrdd â Henrièt yn ifanc, a’i ffrind gorau Gladys. Cawn gipolwg ar fywyd dwy ferch ifanc yn byw yng Nghaernarfon yn nyddiau cynnar yr ugeinfed ganrif - bywyd eithaf rhwystredig a chul i ddwy ferch alluog, ac yn wir, i ferched yn gyffredinol. Er bod gan Henrièt rhieni eithaf llewyrchus a maldodus sy’n rhoi iddi’r rhyddid i holi ac addysgu ac archwilio, nid yw hyn yn wir am nifer fawr o’r merched o’i chwmpas. Yn rhan gyntaf y nofel cawn enghreifftiau o sut mae merched o bob oed yn dioddef o ganlyniad i anghydraddoldeb ac annhegwch a rhagrith y cyfnod. Yn fuan yn y stori mae Gladys ac Henriét yn dechrau ymwneud â mudiad y swffragwyr, ac mae plot yn nofel yn dilyn hynt a helynt y ffrindiau wrth iddyn nhw ddod yn rhan o’r ymgyrch i ennill y bleidlais i ferched, ac i orchfygu’r annhegwch a welir ym mhenodau gyntaf y nofel. Er mai cymeriadau dychmygol yw Henriét a Gladys, cawn gwrdd â’r merched go iawn fu’n gyfrifol am ennill y bleidlais i ferched, fel Emily Pankhurst, yn ogystal â’r rhai fu’n ei gwrthwynebu (David Lloyd George!) a dysgu mwy am yr ymgyrch a’r frwydr o safbwynt Cymraeg. Y tro gyntaf i mi glywed y gair suffragette oedd wrth wylio Mary Poppins. Does gen i ddim atgof o ddysgu am y pwnc yn yr ysgol, a heblaw am bwt yn y Dorling Kindersley Children’s Encyclopedia, ychydig iawn o wybodaeth oedd ar gael i mi’n ifanc am y frwydr i gael y bleidlais i ferched. Mawr rwy'n gobeithio bod y sefyllfa wedi newid erbyn heddiw, ond yn ifanc, ychydig iawn o wybodaeth oedd ar gael i mi ynglŷn ag ymgyrch fu mor allweddol i ferched Prydeinig. Llwyddiant mawr Angharad Tomos yw ysgrifennu nofel sy’n cynnwys gymaint o wybodaeth ffeithiol am weithgarwch y swffragwyr, ond sydd hefyd yn chwip o nofel ddarllenadwy. Mae gwaith ymchwil trylwyr yr awdur yn amlwg ar bob tudalen, ac mae ganddi hefyd y ddawn o gyfleu gwybodaeth wleidyddol cymhleth mewn ffordd bydd yn eglur ac yn ddealladwy i bobl yn eu harddegau neu bobl sydd heb ddarllen llawer ar y pwnc. Mae’n nofel uchelgeisiol sy’n cwmpasu ystod eang o themâu a digwyddiadau niferus dros gyfnod estynedig o amser. Yn bersonol, doeddwn i ddim yn gweld bod y lluniau yn ychwanegu rhyw lawer at y profiad o ddarllen y llyfr, a’r un peth yn wir am newid safbwynt y naratif o’r person cyntaf i’r trydydd person ac yn ôl. Yn fy marn i, darnau mwyaf pwerus y nofel oedd y rhai a adroddwyd gan Henrièt ei hun, a byddwn wedi hoffi rhagor o’r rhain, neu’n well fyth, nofel gyfan o’i safbwynt hi. Ond mân gwynion yw’r rhain, ac yn bendant ddim yn rheswm i beidio â phrynu copi i’r ferch ifanc yn dy fywyd. A dyma fi’n dod at broblem fwyaf y nofel. Gyda dwy ferch yn brif gymeriadau’r nofel rhagwelaf at ferched bydd yn apelio’n bennaf - sy’n bechod, achos mae’r stori yn berthnasol i bawb, ac yn parhau’n bwysig hyd heddiw; nid yn unig am ei bod yn addysgu am frwydr ein cyn-neiniau i gymryd cam yn agosach at gydraddoldeb, ond hefyd am ei bod yn pwysleisio bod gan bobl ifanc rôl bwysig i chwarae wrth newid y byd am y gorau. Felly na, peidiwch â phrynu copi i’ch merched yn unig - prynwch hi i’ch meibion hefyd. Athrawon - cyflwynwch y nofel i’ch dosbarthiadau. Mae hanes Henrièt a Gladys yn perthyn ac yn berthnasol i bawb! “Does dim byd tebyg i gael eich parlysu gan ofn; i ofni rhywbeth mor ofnadwy fel bod eich corff wedi rhewi; a’ch traed wedi eu hoelio i’r llawr… Dwi ddim eisiau mynd ymlaen i ddweud y stori. Dwi ddim eisiau eich dychryn. Ond os na ddweda i, fyddwch chi ddim yn gwybod, ac mae’n bwysig eich bod yn gwybod.” This is the beginning of the prologue of Henriét y Syffrajét, and one of the most frightening opening chapters that I’ve read in Welsh. The opening, written from the perspective of an older Henriét, immediately focuses your attention and demands further reading. In the second chapter we go back to 1909 to meet a young Henriét, and her best friend Gladys. We get a glimpse of the lives of two young girls living in Caernarfon in the early twentieth century- a pretty frustrating and limiting life for two able girls, and, indeed, females in general. Whilst Henriét has quite prosperous parents who give her the freedom to question, learn and explore, this is not the case for a large number of women. In the first part of the novel we have examples of how girls of all ages suffer as a result of inequality and hypocrisy of the period. Soon, Gladys and Henriét begin to get involved with the suffragettes' movement, and the plot of the novel follows their adventures as they become part of the campaign to win the women's vote, and to defeat the unfairness seen in the first chapters. Although Henriét and Gladys are fictional characters, we are introduced to real historical girls who have been responsible for winning the vote for girls, such as Emily Pankhurst, as well as those who have opposed her (David Lloyd George!) and learn more about the campaign from a Welsh perspective. The first time I heard the word Suffragette was whilst watching Mary Poppins. I don't have a recollection of learning about the subject at school, other than a bit in the Dorling Kindersley Children's Encyclopedia, so there was very little information for me back then about the fight to win the vote for women. I hope that the situation has changed by today, but at a young age, there was very little information available to me about a campaign that was so crucial to British girls. Angharad Tomos’s great success is in writing a novel that contains so much factual information about the activities of the suffragettes, but also a highly readable and compelling novel. The author's thorough research is evident on every page, and she has the aptitude for conveying complex political information in a way that will be clear and understandable to teenagers or people who have not read a lot on the subject. It is an ambitious novel covering a wide range of themes and events over an extended period of time. Personally, I didn't think the pictures added much to the experience of reading the book, and the same applies to changing the narrative's viewpoint from the first person to the third person and back. In my opinion, the most powerful bits of the novel were those narrated by Henriét herself, and I would have liked more of these, or better still, a complete novel from her point of view. But these are minor complaints, and definitely not a reason not to buy a copy for the young women in your lives. And now I’m coming to the novel's biggest problem. With two girls being the main characters of the novel I anticipate this novel will mainly appeal to girls-which is a shame, because the story is relevant to everyone, and remains important to this day; Not only because it teaches us about the struggle of those who came before us to take a step closer to equality, but also because it emphasises that young people have an important role to play in changing the world for the best. So no, don't just buy a copy for your daughters- buy it for your sons as well. Teachers- introduce the novel to your classes. The history of Henrièt and Gladys belongs to and applies to us all! PODCAST Mae Angharad yn cael cwmni Lleucu a Elliw i drafod nofel newydd Angharad Tomos, Henriet y Syffrajet. https://www.listennotes.com/podcasts/ar-y-silff/005-trafodaeth-henriet-y-Ux6Tiq3-PSr/

*scroll down for English & to leave comments* Novel ffantasi epig newydd New epic fantasy novel ❤Enillydd Llyfr y Flwyddyn 2020 - categori plant a phobl ifanc!❤ ❤Winner Book of the Year 2020 - children & young people award❤ Gwasg/publisher: Atebol Cyhoeddwyd/released: Medi 2019 Lluniau/illustrator: Huw Aaron ISBN: 978-1-912261-75-8 *CYMRAEG GWREIDDIOL - WELSH ORIGINAL* Lefel her/challenge level: ❖ ❖ ❖ Ar gyfer darllenwyr da yn eu harddegau sy'n hoffi LOTR Suitable for strong readers in their teens who like LOTR Mi oeddwn i’n arfer gofyn i fi fy hun, pam na gafodd The Lord of the Rings gan J.R.R. Tolkein ei addasu i’r Gymraeg? Wel, da’ chi’ gwybod be? Rŵan mae ’na rhywbeth cystal os nad gwell na hyn. Stori ffantasi epig WREIDDIOL yn y Gymraeg i ni’n hunain. Yr Horwth. Dim byd yn erbyn addasiadau, ond dwi’n meddwl fod hi’n well mwynhau rhai llyfrau (yn enwedig rhai mor enwog â LOTR) yn yr iaith wreiddiol, sef Saesneg. Dwi hefyd yn meddwl fod hi’n hynod o bwysig cael cyflenwad da o straeon gwreiddiol Cymraeg. Dwi’n falch o weld bod tuedd at gyhoeddi mwy o’r rhain erbyn heddiw... Nesaf, y lluniau. Mae darluniau Huw Aaron yn gweddu’r llyfr yma i’r dim. Dwi’n hoff iawn o fapiau mewn llyfrau ac mi oni’n gweld fy hun yn cyfeirio’n ôl ato’n aml (er bod y prif fap braidd yn brysur!) Mae ganddo allu i greu cymeriadau larger than life gyda nodweddion wedi’u gorliwio - sy’n gwbl addas i nofel i blant/pobl ifanc. Mae’r llun ar y cychwyn o Borth y Seirff yn gysyniad gwych, ac fel mae Elidir Jones, yr awdur, yn dweud ei hun ar ei wefan blogio f8, mae’r dref yn gyfuniad o Mos Eisley Cantina, Tattoine a theyrnas yr Ewoks, Endor o’r ffilmiau Star Wars. Mae o hyd yn oed yn cyflwyno cysyniadau mwy heriol i mewn, fel annhegwch y class system - gan fod y bobl gyfoethog yn byw yn y top, a’r tlodion ym myd peryglus y gwaelodion... Rhaid i mi gyfaddef, mae ’na ddarnau o’r nofel mymryn yn ddryslyd. Dwi’m yn siŵr os mai’r nifer o gymeriadau, y gwahanol leoliadau ynteu’r stori o fewn stori sy’n achosi hyn. Er bod rhaid i mi ail-ddarllen rhai darnau, mi oedd o werth o, ac mae 'na payoff unwaith mae’r nofel yn cychwyn yn iawn. Nofel ddigon gyffrous sy’n dod a grŵp (random) o gymeriadau at ei gilydd er mwyn brwydro’r.... you guessed it... ..Horwth. Ydi’n deg i mi ei alw’n ddraig? Yn sicr mae’n fy atgoffa o Smaug, o’r llyfr/ffilm The Hobbit. A dweud y gwir, mae’r antur yn adlewyrchu elfennau o gwest yr Hobbit. (dim byd yn bod gyda benthyg ac addasu syniadau, gyda llaw!) Mae’r stori’n dechrau gyda Ffion, cymeriad ifanc yn dod i bentref Copa Coch a darganfod fod y lle oedd unwaith yn byrlymu wedi’i losgi’n ulw. Mae hi’n dechrau siarad gyda’r unig drigolyn, Orig, y tafarnwr. Dyma ble mae’r stori’n cychwyn... Croesodd Ffion ei breichiau. “Ddes i yma am antur, hen ddyn, nid i glywed stori hir.” Chwarddodd Orig. “Beth am stori hir … yn llawn antur?” Mae Elidir Jones yn creu cymeriadau cofiadwy. Mae Heti’n bladras o ddynes na fyddai unrhyw un yn mentro dadlau gyda hi. Dwi’n meddwl mai hi yw gwir arwr y stori yma! Pwy fyddai’n meddwl fod ein hanturiwr arall, Sara o’r Coed yn gogydd vegan? Vegan mewn nofel ffantasi? Eto, pam lai? Ac yna’r mwydyn - wel , dyma brawf o ddawn yr awdur, ei fod o’n gallu’n cael ni i falio a phoeni ac ypsetio dros fwydyn. Wel, dim cweit yn fwydyn arferol chwaith. Dwi’n deud dim mwy. Mi wnes i wirioneddol fwynhau’r stori ac mi roedd cyflymder y stori’n dda. Mi oeddwn i’n ffan o’r dull stori o fewn stori hefyd, ac yn licio’r ffordd roedd yr awdur yn symud i mewn ac allan o’r hen chwedl, yn ôl ac ymlaen o’r gorffennol i’r presennol. Mae’r Horwth yn greadur ofnadwy. Mae o’n llosgi ac yn dinistrio pentrefi cyfan, ac yn bwyta rhai o’n hanturwyr. Ond, rhaid i mi gyfaddef, roedd ‘y lleisiau ar y dŵr’ yn llawer mwy dychrynllyd ac yn rhoi ias oer i mi. Mae’r rhain yn wirioneddol creepy a dwi’n gobeithio darganfod mwy am y rhain yn y gyfrol nesaf. Mi fyswn i’n hoffi gweld yr awdur yn gwneud y stori nesaf yn hyd yn oed fwy brawychus a thywyll... Fel Ffion, ar ddiwedd Yr Horwth, dwi hefyd eisiau gwybod mwy. Dyna beth mae’r awdur eisiau i ni deimlo. Mae’r nofel gyntaf wedi adeiladu’r byd newydd rhyfeddol, a rŵan fod y seiliau yn eu lle; mae llawer mwy o chwedlau i’w hadrodd a chwestiynau i’w hateb. Yn bennaf, beth aflwydd sydd wedi digwydd i bentref Copa Coch? Dwi’n gobeithio’n wir y cawn ni gyfle i ddarganfod mwy. I used to ask myself, why wasn't the Lord of the Rings by J.R.R. Tolkein adapted into Welsh? Well, guess what? Now we have something amazing if not better- our very own WELSH-ORIGINAL epic fantasy; The Horwth. Nothing against adaptations, but I think it's better to enjoy some books (especially famous ones like LOTR) in their original language - English. I also think it is extremely important to have a good supply of original Welsh stories. I am pleased to see that there has been a trend of late to publish more of these… I would start by mentioning the cover. Looks great. It feels like some old legendary folk book that has come straight out of middle earth. It has an ancient and mysterious look. I like the font for the title (little things perhaps, but crucial) and it suits an old fantasy legend. The three threatening claw marks are effective and are very Jurassic Park -esque. The cover itself was enough for me to pick up the book in the bookstore anyway, not to mention the blurb. Next, the pictures. Huw Aaron's illustrations are the perfect match for this book. I love maps in books and I often referred back to it (although the main map is a bit busy!) He has the ability to create larger than life characters with exaggerated features- perfectly suited to a novel for children/young people. The picture at the beginning of Porth y Seirff is a brilliant concept, and as the author, Elidir Jones, says himself on his blogging website f8, the town is a combination of Mos Eisley Cantina, Tattoine and the Ewoks’ tree-domain, Endor from Star Wars. He even introduces more challenging concepts in, such as the unfairness of the class system - with wealthy people living in the top, and the peasants relegated to the dangerous world of the lower regions… I must confess, some bits of the novel are somewhat confusing. I’m not sure if was the number of characters, the many different locations or the story within a story that caused this. Although I had to re-read some passages, it was certainly worth it. If you find it hard getting stuck in, keep going… you will be rewarded. This is an exciting novel which brings together a random bunch of characters in order to fight the... you guessed it.... Horwth. Is it fair for me to call it a dragon? It certainly reminds me of Smaug, from the book/film ‘the Hobbit’. In fact, the adventure parallels elements of the Hobbits’ quest. (nothing wrong with borrowing and adapting ideas, by the way!) The story begins with Ffion, a young character coming to the village of Copa Coch and discovering that the place that was once bustling is burnt down. She starts talking with the only resident, Orig, the landlord. This is where the story starts... Ffion crossed her arms. "I'm here for an adventure, an old man, not to hear a long story." Orig laughed. "What about a long story... Full of adventure? " Elidir Jones creates memorable characters. Heti is a large and powerful woman- not to be messed with. I think she is the true hero of this story! Who would think that our other adventurer, Sara o’r Coed, would be a rubbish vegan chef? Vegans in a fantasy novel? Again, why not? And then there’s the worm- well, here is proof of the author's skill, that he can get us to care about a worm. Not any old worm, mind, But still. I’ll say no more. I really enjoyed the story and the pace of the story was good. I was a fan of the story within a story method, and liked the way the author moved back and forth from past to present day. Don’t get me wrong, The Horwth is a terrible creature. He burns and destroys entire villages, and eats some of our heroes. But I must confess, ' The voices on the water ' were much scarier and gave me the shivers. These are truly creepy and I hope to find out more about these in the next volume. I would like to see the author make the next story even more frightening and dark… Let’s not be afraid to give people a fright! Like Ffion, at the end of Yr Horwth, I also want to know more. That is what the author wants us to feel. The first novel has built this amazing new world, and now that the foundations are in place; there are many more legends to tell and questions to answer. Mainly, what has happened the village of Copa Coch? I really hope that we will have an opportunity to find out more.

*Scroll down for English* Mae'r athrawon wedi diflannu! Ond mae gwaeth i ddod... The teachers have disappeared! But something far worse is coming... Genre: #ffuglen #ffantasi #doniol #OI / #fiction #fantasy #funny #YA Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◉◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◉◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◉◉◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◉◎◎ ADNODD ADDYSGIADOL ODDI AR HWB: Cwestiynau i gyd-fynd LEARNING RESOURCES FROM HWB: https://hwb.gov.wales/repository/discovery/resource/bd4313c6-7516-4879-988e-ec12228ade21/cy Mae pecyn digidol am ddim ar wefan Hwb, sy’n cynnwys cwestiynau i gyd-fynd â’r nofel. Bydd y nofel yn helpu dysgwyr i fwynhau darllen drwy ganfod, dethol a defnyddio gwybodaeth yn ogystal ag ymateb i’r hyn a ddarllenwyd mewn modd ysgogol – bydd hyn yn arwain at ddealltwriaeth o astudio’r nofel fel cyfrwng rhyddiaith ac yn ymateb i fanyleb newydd TGAU 2016 maes o law. Fe ddisgrifir y llyfr yma fel ‘nofel garlamus ar gyfer yr arddegau cynnar,’ ac mi fedra i gadarnhau fod y disgrifiad yna’n gwbl gywir. Erbyn y drydedd tudalen, cawn wybod beth sydd wedi digwydd a dyma fydd yn llywio gweddill y nofel. Heb fawr o esboniad down i ddeall fod nifer o’r athrawon, gan gynnwys y dirprwy wedi diflannu. Dw i'n siŵr ei fod yn swnio fel dream come true i’r plant! Wel ddim yn hollol, achos nid aur yw popeth melyn ac mae rhywbeth llawer gwaeth ar y gorwel, a dwi’n sicr y byddai’n llawer gwell gan y plant weld eu hen athrawon yn ôl… Dwi’n hoff iawn o sut mae’r nofel yn bwrw’n syth iddi. Top marks yn fanna. Does ’na ddim backstory hirwyntog, dibwys. Mae’r athrawon wedi diflannu - dyna’i gyd sy’n bwysig. Dydi ‘ble’, ‘pwy’ a ‘pham’ ddim yn bwysig. Nofel ffantasi yw hon, ac felly mae’n gofyn am suspension of belief, chwedl y Sais. Mi fydd pethau anhygoel ac anghredadwy yn digwydd yn y nofel, ac os ydych chi’n berson sy’n cymryd pethau ormod o ddifrif, nid hwn yw’r llyfr i chi. Dyma lyfr reit boncyrs a dweud y gwir sy’n mynd a ni ar antur ryfedd iawn, so just go with it… Ar ôl i’r hen athrawon ddiflannu, daw prifathro newydd i’r ysgol, sef Mr Dŵm- dyn tra gwahanol, i ddweud y lleiaf. Glywsoch chi ’rioed am brifathro sy’n dod i’r ysgol ar gefn moto-beic ac sy’n berchen ar deigr – ia, TEIGR! “Bydd disgwyl i chi foesymgrymu ger fy mron, oherwydd o nawr ymlaen fi fydd yn rheoli eich bywydau bach pitw,” yw ei anerchiad cyntaf i’r disgyblion. Nid ‘detention’ yw’r gosb am herio’r prifathro newydd, ond cael eich bwydo i’w deigr! O diar! Gyda’i dîm newydd o athrawon - Don Econ, Morris y Beic a Barry Thousand Meters, bwriad Mr Dŵm yw trawsnewid yr ysgol, a chyn pen dim, fe ddatgelir yr enw a’r arwyddair newydd - ‘Academi Ddysgu Mr Dŵm - Nid da lle gellir drwg’. Fydd y lle byth ’run fath! Yn ogystal â sefydlu clinig tatŵs newydd ar safle’r ysgol a gwneud gwersi ‘dwyn’ yn rhan allweddol o’r cwricwlwm, mae’r bêl chwaraeon wedi cael ei newid am octopws ac mae un o’r plant wedi dwyn pengwin o’r sw. Ydy, mae’r lle wedi mynd yn draed moch go iawn. Mae’r prifathro wedi gosod her er mwyn dewis disgybl yr wythnos. O dan y drefn newydd, i ennill £500, bydd rhaid i’r disgyblion fod mor slei, drygionus a thwyllodrus â phosib. Dydi hyn ddim yn newyddion da i'r prif gymeriad, Daf. Dwi ddim am ddweud mwy, heblaw bod pethau’n mynd o ddrwg i waeth i Daf druan, a bydd rhaid iddo ddibynnu ar ei ffrind Dr. Dolittle-aidd, Heti, i’w achub! Dwi eisoes wedi clywed gan athrawon fod y llyfr yn boblogaidd, yn enwedig gyda’r gynulleidfa darged, sef pobl ifanc rhwng tua 12-14 oed (Bl.7-9) ond dwi’n siŵr nad ydi o allan o afael plant Bl.6 chwaith. Ar y cyfan, dyma stori ysgafn, ddoniol sydd â digon o gynnwys whacky i apelio at ddarllenwyr o bob math sy’n licio jôc. Yn bersonol, credaf y bydd y llyfr yn siwtio darllenwyr anfoddog, bechgyn, neu’r rheiny sy’n newydd i ddarllen llyfrau Cymraeg. Tydi o ddim rhy hir chwaith – mae’n bosib ei orffen yn reit sydyn a dwi’n siŵr y bydd sawl un yn methu ei roi i lawr. Roedd digon o droeon trwstan a hiwmor yn y nofel ac roedd hi’n refreshing i ddarllen a mwynhau stori ‘ysgafn’ nad oedd yn rhy ddwys. Hoffais y darnau am Yoda ar ddechrau’r stori. Dyma lyfr addas ar gyfer darllen yn annibynnol (er pleser) neu gall fod yn nofel ddifyr (a gwahanol iawn) i'r dosbarth! Bonws i athrawon yw bod pecyn gweithgareddau yn cyd-fynd â’r llyfr ar Hwb sy’n arbed dipyn o amser cynllunio - grêt! Doedd gen i ddim syniad i ba gyfeiriad roedd y stori’n mynd (oedd yr awdur hyd yn oed?) ond does dim ots o gwbl am hynny! Fedra i ddim ei chymharu gydag unrhyw stori arall achos mae hi, wel, yn unigryw! Rhowch gynnig arni! This book is described as ‘a galloping novel for early teens,’ and I can confirm that the description is absolutely correct. The plot gets going right away and by the third page, we find out exactly what has happened and this directly influences the rest of the novel. There’s little explanation about ‘why’ events have occurred, but we come to learn that several of the senior teachers, including the headteacher, have disappeared. This probably sounds like a dream come true for the kids, but not quite! All that glitters is not gold – the old boring teachers may be gone, but something far worse is heading their way… I love how the novel gets going right away. Top marks for that one. There’s no long, complicated backstory required – just straight into the action. The teachers have disappeared-that is all that we need to know. The ‘who’ and ‘why’ of it aren’t really important. This is after all, a fantasy novel and thus requires some suspension of belief on the reader’s behalf. Amazingly farfetched and ever so slightly unbelievable things happen in the novel, and if you’re someone who takes things too seriously, this is probably not the book for you. It is at times, quite bonkers, for want of a better word. It takes us on a strange adventure and my advice to you is simply ‘just go with it…’ Following the disappearance of the staff, a new headmaster is quickly appointed, Mr Dŵm (Doom) - a strange, mysterious and sinister character to say the least. Have you ever heard of a principal who rides to school on the back of a motor bike and brings with him his own pet tiger, yes, you heard, A TIGER?! ‘Detention’ is no longer the go-to punishment for misbehaviour – you are simply fed to the tiger! Oh dear. With his new team of teachers- Don Econ, Morris y Beic and Barry Thousand Meters, Mr Dŵm’s intention is to transform the school, and he wastes no time in revealing a new name and motto, encouraging bad behaviour of all sorts. The place will never be the same again! As well as setting up a new on-site tattoo parlour and making ‘stealing’ lessons part of the curriculum, many other changes take place. The sports ball has been replaced for a live octopus and one of the pupils has stolen a penguin from the zoo! It’s chaos! The headteacher has set a challenge for the new ‘pupil of the week award.’ Under the new system, in order to win the £500 prize, pupils are encouraged to be as naughty cunning and devious as possible. This isn't good news for our main character, Daf. I don't want to say too much, but things go from bad to worse for poor Daf, and he will no doubt have to rely on his extraordinarily gifted friend, Heti, for help! (she has a super skill btw!) I've already heard from teachers that this book is popular, especially with the target audience of young people aged between 12-14 years (school years 7-9) It’s not out of some year 6s’ league either if I’m honest. On the whole, this is a humorous fantasy story that’s not too overly-dark. It has enough wackiness to appeal to readers of all sorts that appreciate a bit of fun. Personally, I think the book will come in useful in tempting reluctant readers and boys towards reading Welsh books. It's not too long either and can be finished quickly – I’m sure many will be unable to put it down. There’s plenty of adventure to be had and it was rather refreshing to read and enjoy a story that wasn't too ‘deep,’ intense and serious. I liked the bits about Yoda at the beginning. This book is suitable for independent reading (for pleasure) or it could be used as a fun, ‘different’ kind of class novel. A bonus for teachers is that an activity pack with questions accompanies the book which saves a lot of planning time! [See Hwb] For most of the time, I had no idea where the story was going and where it would end up (did the author even know I wonder?) but it matters not! This book will go down well with young teenage readers and we need more like this in Welsh. I can't compare it with anything else; it’s certainly… unique! Give it a go! Gwasg/publisher: CAA Cyhoeddwyd/released: 2019 Pris: £5.99

*Scroll down for English* "Cer o 'na, Corona!" Ychwanegiad amserol iawn i'r gyfres. A timely addition to this long running series. Genre: #lluniau, #doniol / #picture #funny Gwerth addysgiadol/educational value: ◉◉◉◎◎ Negeseuon positif/positive messages: ◉◉◉◎◎ Themau trist,anodd/upsetting, tough themes: ◎◎◎◎◎ Trais, ofn/violence, scary: ◎◎◎◎◎ Iaith gref/language: ◎◎◎◎◎ Rhyw/sex: ◎◎◎◎◎ Hiwmor/humour: ◉◉◉◎◎ Her darllen/reading difficulty:: ◉◉◎◎◎ Addas ar gyfer plant ifanc. (hyd at 7) Suitable for young children. (up to age 7) Dwi’n meddwl ei bod hi’n saff dweud fod Cyfres Rwdlan yn un o’r cyfresi mwyaf llwyddiannus erioed yn y Gymraeg! Mae’n frand hynod adnabyddus a chryf ac anaml iawn y dewch chi ar draws plentyn Cymraeg sydd heb gael rhyw brofiad o ‘Rala Rwdins.’ Cyhoeddwyd y llyfr cyntaf ym 1983 ac ers hynny rydym wedi cael llu o lyfrau, adnoddau amrywiol a hyd yn oed cyfres deledu. Mae’r llyfrau’n dal i fod yn boblogaidd gyda phlant ifanc, rhieni ac athrawon ac yn amlwg maen nhw’n dal i werthu’n dda. Rŵan, mae gennym ni lyfr arall yn y gyfres - rhif 17 - y cyntaf ers wyth mlynedd! Does dim llawer o bethau da wedi dod o’r pandemig coronafeirws byd-eang, ond mae gennym ni un peth i fod yn ddiolchgar amdano - y ffaith fod Angharad Tomos wedi cael yr amser i ychwanegu llyfr arall at y gyfres fytholwyrdd. Ar ddechrau’r lockdown (sy’n teimlo fel oes yn ôl) fe gawson ni e-lyfr wedi ei fraslunio â llaw ond rŵan mae’r Lolfa wedi penderfynu ychwanegu’r llyfr at y gyfres yn llawn – ac wedi gwneud hyn yn sydyn iawn ’fyd! Tydi hyd yn oed Gwlad y Rwla ddim wedi dianc rhag y feirws felltith, ac yn anffodus aros adref sydd rhaid i Rwdlan a’r Dewin Dwl. Gan fod Rala’n brysur, caiff Ceridwen druan y dasg o ddysgu’r rhai bach. “Fydd hyn ddim yn hwyl,” meddai hithau cyn cychwyn - ac mae hi’n llygad ei lle. Wrth ddarllen, fedra i ddim peidio â meddwl am yr holl rieni a ffeindiodd eu hunain yn athrawon mwyaf sydyn, yn ogystal â thrio jyglo gweithio o adref a chadw’r heddwch ’run pryd! Tydw i ddim yn genfigennus o gwbl! Nid yw Ceridwen yn fawr o athrawes, a chyn pen dim mae Rwdlan a’r Dewin Dwl wedi diflasu ac wedi ffeindio rhywbeth mwy diddorol i wneud. Tybed pa helynt a helbul fydd i ddilyn? Cliw i chi – mae o’n cynnwys paent! O na... Petai chi’n trio esbonio sut mae llyfrau ‘Cyfres Rwdlan’ yn dal mor boblogaidd i rywun o du allan i Gymru, dwi’n siŵr y bydden nhw’n edrych arnoch chi braidd yn wirion. Mae’n wir nad ydi diwyg ac edrychiad y llyfrau wedi newid fawr ddim ers 1983, ond dwi’n meddwl mai dyma yw’r gyfrinach. Cysondeb. Mae’r lluniau yn lliwgar, yn llachar ac mae’r llyfrau’n syml. Yn hytrach na ‘hen ffasiwn’, dwi’n meddwl mai ‘retro’ yw’r gair priodol ac rwy’n cael rhuthr o nostalgia o’u gweld. Mae digon o hiwmor a giamocs yn y llyfr i blesio’r darllenwyr ifanc, ac mae'r ychwanegiad ddiweddaraf yn profi eu bod nhw'n dal i fod yn berthnasol heddiw. Yr un yw'r apêl yn 2020 a fu yno yn 1983! Mae Rala Rwdins yn ddi-oed a bydd hi’n parhau am flynyddoedd i ddod fel mae darllenwyr newydd yn ei darganfod. Gwarchod, meithrin a magu’r ‘brand’ sydd angen ac efallai ei ddatblygu ar gyfer y genhedlaeth nesaf, achos dwi’n meddwl fod digon o fywyd ynddo i barhau am ddegawdau eto. Ydi hi’n amser i Rala Rwdins ddychwelyd i'n sgriniau teledu boed hynny ar ffurf cyfres newydd neu ail-ddarlledu’r gyfres wreiddiol? Dwi’n meddwl bod gofyn am gyfres o lyfrau Cymraeg gyda rhaglen deledu gyfatebol i blant ar hyn o bryd. Sgwn i os ydi Angharad Tomos awydd ychwanegu mwy at y gyfres i’w gwneud yn gyfres o ugain...?! I think it's safe to say that the ‘Rwdlan’ series (Rala Rwdins books in other words) is one of the most successful ever in the history of the Welsh language! It’s a very strong and well-known brand and you’d be hard pressed to come across a Welsh speaker who hasn’t had some exposure to Rala Rwdins. The first book was published back in 1983 and since then we’ve had a multitude of books, various resources and even a live action television series. The books continue to be popular with young children, parents and teachers and they’re still selling well. Now we have yet another addition to the series – number 17 – and the first in eight years. Exciting! I feel like I did when I heard the announcement that they were making new Star Wars films! Not many aspects of the global coronavirus pandemic have been positive, but at least we have one thing to be grateful for- the fact that Angharad Tomos found the time to crack out another book in this long running series. At the beginning of the lockdown (which feels like a lifetime ago) we first got a glimpse of Pawennau Mursen (Mursen’s paws) as a free, hand-drawn e-book but publisher Y Lolfa has now decided to add the book to the series officially – and has turned that around quickly fair play. Even ‘Gwlad y Rwla’ (Rwla land) isn’t immune from the effects of the virus, and so our favourite young characters, Rwdlan and Dewin Dwl are forced to stay at home. As Rala Rwdins is busy with housework, poor Ceridwen is tasked with teaching the little ones. "It won't be fun," she says before getting started, as if she had some sixth sense that it would be a disaster! (which of course it is!) Upon reading, I can’t help but think of all the parents who suddenly found themselves as teachers – trying to juggle the demands of working from home with keeping the peace. I’m not envious at all! The author has been very quick on the pulse here, by integrating coronavirus into this popular series, which proves it can still be ‘current’ and relevant today. Ceridwen's not a great teacher, bless her, and before long she gives up, leaving Rwdlan and her partner in crime to get up to no good. I wonder what mischief will ensue? I’ll give you a clue – it involves paint! Oh dear this can’t be good… If you tried to explain to people outside of Wales how and why the ‘Rwdlan’ books are still so popular in 2020, they might look at you a little strange. Indeed, they haven’t changed at all really since 1983, but I think that’s the secret to their success. Consistency. Familiarity. The pictures are colourful, bright and the books are all-round simple. I won’t go as far as saying old-fashioned, because I think ‘retro’ is a more appropriate word. I certainly get this rush of nostalgia whenever I see them and it takes me back to crying my eyes out in Theatr Gwynedd when Strempan stormed on stage! There’s plenty of humour and mischief in this book to keep the young readers happy and the books still have the same appeal as they did when they were first released. I think they are simply timeless and will continue to be enjoyed for years to come as new generations of readers are introduced to them. I’m even going to go as far as saying it’s a right of passage to hear a Rala Rwdins story at some point in our childhood. The ‘brand’ needs protecting, nurturing and perhaps even developing further for the next generation, because I think there’s plenty of life left in this franchise. Is it time for Rala Rwdins to return to our TV screens - whether that be in the form of a new series or even just re-airing the original series? I think that Wales is crying out for Welsh books with a corresponding tv programme. The author herself once said that books shouldn’t aim to compete with TV but work in tandem with it. So, coming in at no.17, we get another strong entry in this ever-expanding series. But surely, she can’t just leave it there- how about rounding it up to an even 20? Gwasg/publisher: Y Lolfa Cyhoeddwyd/released: Gorffennaf 2020 Pris: £2.95 (BARGAIN!!)