Chwilio

Genre: #amrywiaeth #teulu #iechydalles Oed diddordeb: 0-3 Llyfrau syml a lliwgar sy’n cyfleu amrywiaeth ein teuluoedd. Meddwl oeddwn i faswn i’n tynnu’ch sylw chi at y llyfrau bwrdd (boardbooks) bach ciwt yma i blant ifanc dan 3. Wedi cael eu cyfieithu o’r Sbaeneg maen nhw ac roeddwn i’n meddwl eu bod nhw’n enghreifftiau gwych o amrywiaeth yn ein llenyddiaeth plant. Mae un llyfr ar gyfer deffro’r bore, ac mae’r llall ar gyfer amser mynd i’r gwely. Yn Yn gynnar yn y bore, fe welwn fachgen bach yn deffro cyn ei rieni (sefyllfa hen gyfarwydd dwi’n siŵr!) ac fe ddilynwn y bachgen, a’i gath yn ystod y morning routine. Yn yr ail lyfr, Dim Chwarae, Mot! Mae’r ferch a’i chi yn llawn egni, er ei bod hi’n hwyr. Llawer gwell ganddynt chwarae ‘na mynd i’r gwely. Mae’r llyfr yn cynnwys parau rhieni un-rhyw ac fe gaiff hyn ei gynnwys yn ddiffwdan ac yn naturiol fel rhan o’r stori. Grêt! Prin fod angen sôn am y peth neu dynnu sylw iddo o gwbl, oni bai mod i heb ei weld o’r blaen mewn llyfr Cymraeg. Da fod yr amrywiaeth yng Nghymru gyfoes yn cael ei adlewyrchu yn ein llyfrau a bod hyn yn normaleiddio’r syniad o ‘mami a mami’ neu ‘dadi a dadi’ o’r crud. Ar gael yn Saesneg hefyd o dan y teitlau Early One Morning a Bedtime, Not Playtime! Gwasg: Canolfan Peniairth Pris: £5.99 https://siop.peniarth.cymru/index.php?route=product/product&product_id=445

*Scroll down for English* ♥Enillydd Gwobr Tir na n-Og 2022: Cynradd♥ Oed darllen/reading age: 9+ Oed diddordeb/interest age: 9-14 3 rheswm da i ddarllen Gwag y Nos... · Cymeriadau da - Magi, y rebel dewr vs Nyrs Jenat evil! · Oes Fictoria – ffocws ar fywyd yn y Wyrcws/cymharu bywyd y tlodion/bonedd · Stori anturus gyda hiwmor ‘Da ni wedi bod yn galw am lyfr fel hwn yn y Gymraeg ers talwm iawn, a gobeithio y bydd hwn yn ddewis poblogaidd gydag ysgolion, yn enwedig ym mlynyddoedd 5 a 6. Does dim ffordd well o ddarganfod mwy am gyfnod mewn hanes, na thrwy nofel apelgar fel hon. Drwy ddefnyddio’r llyfr fel canolbwynt ar gyfer uned o waith thematig ar gyfnod Oes Fictoria, bydd modd cael llawer o waith cyfoethog. Weithia, ma’n cymryd ambell bennod i ddod i arfer gyda llyfr, a weithia di’r ‘sbarc’ byth yn tanio. Ond wir i chi, hefo Gwag y Nos, mi o’n i’n hooked o’r cychwyn cyntaf (a dwi reit fussy efo llyfra, ma’ rhaid i mi gyfadda). Dyma i chi brolog trawiadol, sy’n llawn iaith ddi-flewyn-ar-dafod ar gyfer creu effaith: Ma’r clawr yn ardderchog ac yn cael sgôr uchel iawn gen i, felly llongyfarchiadau @almon unwaith eto! Dyma glawr sy’n cyfleu naws iasol yr uffern-ar-y-ddaear, sef wyrcws Gwag y Nos (er y gwnes i feddwl mai mynwent oedd o i ddechrau). Heb os, mae Sioned Wyn Roberts wedi ’sgwennu clamp o nofel fan hyn, ac mae hi lawn cystal a’r clasur Plentyn y Stryd [Street Child] gan Berlie Doherty (sef y go-to novel arall o Oes Fictoria sydd allan o brint yn anffodus). A dweud y gwir, mae’r nofel yma’n fwy perthnasol i gyd-destun Cymreig, ac mae’n amlwg yn stori bwysig iawn i’r awdur, sydd wedi gwehyddu naratif ffuglen anturus a chyffrous o gwmpas hanes go iawn ei theulu. Am ddifyr! Magi yw’r prif gymeriad. Merch ifanc sy’n ffeindio ei hun mewn sefyllfa ddigon cas - ar ei phen ei hun, mewn wyrcws o dan orthrwm Nyrs Jenat a Robat Wyllt. Dwi’n mynd i roi fy mhen ar y bloc fan hyn, a dweud bod Nyrs Jenat up there efo’r badis eraill o lenyddiaeth plant - digon i wneud i Ms. Trunchbull edrych fatha angel! Allwch chi ddim peidio â hoffi natur rebellious a drygionus Magi ac mae ei dewrder yn ysbrydoliaeth. ’Da chi bob amser ar #TeamMagi er nad ydi hi’n berffaith bob amser chwaith (gofynnwch i Elsi, druan!). Pan mae tric yn mynd o’i le yn y wyrcws, caiff Magi ei hel ymaith i Blas Aberhiraeth i weini ar ei meistres newydd, Mrs Rowlands. Efallai bod bywyd yn y wyrcws yn erchyll, ond dydi ei chartref newydd fawr gwell, a buan iawn y daw’r Plas yn garchar yn ei hun. Does ond un ateb i hyn – dianc. Mae rhywbeth sinistr iawn yn dal i fynd ymlaen yn Wyrcws Gwag y Nos, a dim ond Magi all roi stop arno. Beth mae Nyrs Jenat yn ceisio’i guddio? Fydd hi’n llwyddo i ddatgelu’r gyfrinach dywyll ac achub ei ffrindiau ’run pryd? Pwy sydd am wrando ar hen giaridým o’r wyrcws? Dim ond rhai o’r cwestiynau sydd angen eu hateb! Mae’r cymeriadau a’r plot yn spot-on. Dwi ddim am ddweud mwy rhag i mi sbwylio’r stori, ond wir i chi, rhowch gynnig arni. Athrawon Cymru – plîs dewiswch hon fel eich nofel ddosbarth. Oherwydd rhai themâu ’chydig yn dywyll, mi faswn i’n dweud bod y nofel yma’n fwy addas i blant 9+ (9-13 welais i’n rhywle) ac er mai llyfr i ‘blant’ yw hwn yn y bôn, fel oedolyn mi wnes i ei fwynhau yn arw. You might not have even realised it, but we’ve needed a novel like this in Welsh for a long time on this subject. I hope this’ll be a popular choice with schools, especially with years 5&6 in mind. What better way of discovering about a certain period in history, than through a novel like this? Using the book as a focal point for an unit of thematic work on the Victorian period will provide rich possi bilities to generate quality work and explore a fascinating topic. Sometimes, it takes a few chapters to get ‘the feel’ of a book, and sometimes it just never happens. With Gwag y Nos, I was hooked right away (no mean feat as I’m fussy) with its hard-hitting prologue that doesn’t mince it’s words. On a side note, the front cover is excellent and gets a high score from me, so well done @almon once again! It conveys the creepy qualities of the hell-on- earth which is Gwag y Nos workhouse (although I have to say I initially thought that it was a cemetery). Sioned Wyn Roberts has undoubtedly created a masterpiece here, one which rivals Plentyn y Stryd, the Welsh adaptation of Street Child by Berlie Doherty (another classic Victorian novel, which is sadly out of print) In fact, this novel is actually more relevant to a Welsh context, and it’s clearly a story close to the author’s heart – she’s woven a fictional narrative around her real family history. Really interesting stuff. Magi is the main character. She’s a young girl who finds herself in an unpleasant situation. Alone. In the workhouse. Living under the oppressive regime of Nyrs Jenat and Robat Wyllt. I’ll put my head on the block here, and say that Nurse Jenat is up there with some classic baddies from children’s literature – enough to make Ms.Trunchbull seem angelic! You can't help but admire Magi's rebellious determination and her bravery is admirable. You’re always on #TeamMagi although she’s not perfect either (just ask poor Elsi!) When a prank goes awry in the workhouse, Magi is soon carted away to Plas Aberhiraeth to become a servant for a wealthy lady. Life in the workhouse may be horrific, but her new home isn’t much better, and the Plas soon becomes a prison of its own. There really is only one solution – escape! Something very sinister is afoot in Gwag y Nos, and Magis is the only one that can put a stop to it! What’s Nurse Jenat trying to hide? Will Magi manage to reveal the secret and save her friends? Who’s even going to listen to a brat from the workhouse? These are but a few of the questions we have! The characters and plot are spot-on. I don't want to say any more in case I spoil the story, but honestly, KS2 teachers– please choose this as your class novel. Because of its slightly darker themes, I would say that this novel is more suitable for children aged 9+ (9-13 I saw somewhere) and although this is a children’s book per se, it can definitely be enjoyed by an older audience. Cyhoeddwr/publisher: Atebol Cyhoeddwyd/published: 2021 Pris: £6.99 ISBN: 9781801061650

*For English review, please see language toggle switch* (awgrym) Oed diddordeb: 3-7 (awgrym) Oed darllen: 6/7+ Genre: #llyfrlluniau #ysbryd #cyfeillgarwch #ffuglen Bww! Mae’r ysbryd bach mwyaf ciwt a welsoch chi ’rioed yn ei ôl! Dwi’m yn meddwl y bydd o’n ennill unrhyw wobrau am ddychryn neb, ond mae’n sicr yn gradur bach annwyl. Y tro yma, ar ôl i’r ysbryd ifanc ddatgan nad oes ganddo unrhyw ffrindiau (bechod☹) mae’n cael ei hel o’r tŷ gan ei fam yn reit ddidrugaredd i fynd i chwilio am rai. Dwi’n siŵr ein bod ni i gyd yn gyfarwydd â’r hen deimlad ’na o landio mewn sefyllfa newydd, ar ben eich hun, lle ’da chi ddim yn nabod neb, felly dwi’n teimlo bechod dros Ynyr, ac yn falch ohono am roi cynnig arni. Er iddo drio a thrio, mae gan y bobl a’r anifeiliaid ormod o ofn ysbyrydion i gysidro bod yn fêts efo fo. Dydi hi ddim yn hawdd bod yn ysbryd, nac ydi! Ond ar ôl iddo weld Tylwythen Deg yn straffaglu efo sanau (i wybod pam mae’n rhaid i chi ddarllen y stori!) mae o’n gweld ei gyfle i wneud cyfaill bach newydd. Y broblem ydi, does ganddi hi ddim diddordeb bod yn ffrindiau! Ydi ein ffrind tryloyw am roi’r ffidil yn y to? Go brin! Mae Ynyr yn dipyn o wariar, ac mae’n dyfalbarhau, gan feddwl am ffyrdd creadigol o ddod i nabod y Dylwythen Deg yn well. Mae’n hawdd iawn beirniadu rhywun y tro cyntaf i chi eu cyfarfod nhw, ac weithiau, mae’n rhaid rhoi ail gyfle i rhywun. ’Da chi byth yn gwybod... Yn siarad o brofiad, doedd gan un ferch benodol ddim llawer o fynadd hefo hen foi gwirion fatha fi ar gychwyn ein dyddiau coleg, ond dros amser, fe ddaethon ni’n dipyn o ffrindia, a rŵan mae hi’n wraig i mi! Felly os dydi hynny ddim yn eich annog i ddyfalbarhau, dwi’m yn gwybod be neith! Tîm mam a merch sydd y tu ôl i’r gyfres yma, ac mi o’n i eisoes wedi gwirioni gyda gwaith arlunio Leri ar ôl ei hymdrechion gyda’r gyfres arall Tomos Llygoden y Theatr. Tra bod rheiny’n llyfrau maint poced, mae llyfrau cyfres Ynyr yr Ysbryd yn anferth o’u cymharu. Mae Ynyr yn cael llyfryn mawr maint A4, sy’n gwneud cyfiawnhad â’r arlunwaith cynnes, bendigedig sy’n britho’r tudalennau. Mae ’na vibes traddodiadol, clasurol i’r gwaith celf, sy’n fy atgoffa o lyfrau plant pan oeddwn i’n blentyn. No disrespect i waith celf digidiol, modern, ond mae ’na jest rhywbeth am waith celf go iawn na fedrwch chi ei guro. Stori ddigon syml am gyfeillgarwch, caredigrwydd a dyfalbarhad yw hon, ac mae ’na fwy o waith darllen nag y mae rhywun yn ei feddwl. Stori berffaith felly, i’w rhannu amser gwely. Ac yn debyg i’r ‘007 will return’ ’da chi’n weld ar ddiwedd ffilmiau James Bond, mae’n dda gweld y bydd Ynyr yn ei ôl unwaith eto. Gwasg: Gwasg Carreg Gwalch Cyhoeddwyd: 2022 Pris: £6.50 ISBN: 9781845278274

♥ Enillydd Gwobrau Tir na n-Og 2022: Uwchradd♥ Genre: #arddegau #ffuglen #materioncyfredol (awgrym) Oed darllen: 14+ (awgrym) Oed diddordeb: 14+ (mae 'na themau all beri gofid i rai, ac efallai na fydd pawb yn cytuno, ond ar y cyfan, rydym yn teimlo y bydd y nofelau yn briodol i oed 14+, yn dibynnu ar y darllenwr, wrth gwrs) https://amam.cymru/ypump/cyhoeddi-y-pump-annoncement Y gyfres Arloesol. Uchelgeisiol. Ac yn bwysicach na hynny - authentic. Dim ond rhai o’r geiriau dwi’n eu cysylltu â’r prosiect yma. Hyd y gwn i, does dim byd o’i fath wedi cael ei wneud yn y Gymraeg, ac mae’n arwain y ffordd ar gyfer sut y dylid cyhoeddi a marchnata llyfrau i bobl ifanc arddegau/OI wrth symud ymlaen. Pan gyhoeddwyd y llyfrau, roedd cryn dipyn o waith marchnata yn cael ei wneud ar y cyfryngau cymdeithasol, fel tudalen Insta newydd ar gyfer #YPump a defnyddio platfformau fel AM i rannu y cynnwys e.e. rhestrau chwarae sy’n gysylltiedig â’r nofelau. Babi Elgan Rhys yw’r gyfres, ac mae’n cynnwys 5 nofel unigryw am 5 person ifanc arbennig iawn. Yr hyn sydd wirioneddol yn gyffrous am y gyfres, fodd bynnag, yw bod awduron cyhoeddedig, profiadol wedi cyd-weithio a chyd ysgrifennu’r nofelau gyda phobl ifanc ac awduron newydd y dyfodol sydd wedi byw rhai o’r profiadau. Am syniad da, i gael awduron ifanc Cymru yn meithrin a mentora’r genhedlaeth nesaf o awduron ifanc. Drwy gydweithio yn y fath fodd, ’da ni’n sicrhau bod y straeon yn onest ac yn genuine, gan gyflwyno materion a phrofiadau go iawn mewn ffordd real a chredadwy (yn hytrach na chael awduron yn ysgrifennu am bynciau nad oes ganddynt unrhyw brofiad ohonynt). Does ‘na ddim byd mwy crinj, na hen bobl yn trio swnio’n cŵl ac yn ‘down with the kids.’ Yn ffodus, does ‘na ddim o hynny yma, dim ond lleisiau pobl ifanc go iawn. Mae’r elfen o gydweithio rhwng yr awduron yn gyffrous, ac yn rhywbeth y dylid gwneud mwy ohono wrth symud ymlaen, yn enwedig wrth daclo pynciau heriol. Beth sydd hefyd yn werth ei gofio ydi, bod yr awduron a’r golygyddion wedi llwyddo i wneud y gwaith cydweithredol i gyd o dan amgylchiadau anarferol iawn yng nghanol y pandemig a dylai hyn fod yn destun balchder i bawb fu ynghlwm â’r prosiect. Pwy yw’r Pump? Mae’r gyfres yn dilyn bywydau pum ffrind ym Mlwyddyn 11 yn Ysgol Gyfun Llwyd sy’n rhoi sylw i rai o’r cymhlethdodau sy’n codi wrth fod yn berson ifanc yn yr oes sydd ohoni. Dilynwn hanesion Tim, Tami, Aniq, Robyn a Cat wrth iddyn nhw gwrdd, a dod at ei gilydd i ffurfio criw Y Pump. Dyma grŵp o bobl ifanc sydd wedi cael eu hymylu yn gymdeithasol braidd, gan nad ydynt efallai yn ffitio’r label o beth sy’n cael ei ystyried yn ‘normal’ (hen air afiach!). Caiff pob cymeriad eu novella 20,000 o eiriau eu hunain (sy’n seis da ar gyfer nofel OI yn fy marn i - dim rhy fyr, dim rhy hir). Mae pob nofel yn sefyll yn gadarn ar eu pen eu hunain ond, yn debyg iawn i griw Y Pump, teimlaf fod y gyfres ar ei chryfaf pan maen nhw gyda'i gilydd. Cymeriadau unigryw ac arbennig yw giang Y Pump, ac mae’r nofelau yn taflu goleuni ar rai o’r materion cyfoes sy’n bwysig i bobl ifanc heddiw, yn ogystal â bod yn ddathliad o’r amrywiaeth sydd i’w weld yng Nghymru fodern yr 21ain ganrif. Er y cyflwynir themâu fel iechyd meddwl, hil, rhywedd ac iselder i enwi ond rhai, llwydda’r nofelau i osgoi bod yn bregethwrol, a phrofiadau’r cymeriadau a’u perthynas gyda’i gilydd sydd wrth wraidd pob un. Cyflwynir y nofelau ar ffurf y person cyntaf, ac mae’n hynod ddiddorol gweld y byd drwy lygaid y cymeriadau gwahanol, a sut maent yn rhyngweithio gyda’i gilydd. Mae pob cymeriad yn dod a phersbectif a dimensiwn arall i’r pair. Trefn a throsolwg o’r nofelau: 1. Tim – Elgan Rhys a Tomos Jones 2. Tami – Mared Roberts a Ceri-Anne Gatehouse 3. Aniq – Marged Elen Wiliam a Mahum Umer 4. Robyn – Iestyn Tyne a Leo Drayton 5. Cat – Megan Angharad Hunter a Maisie Awen Mae nofelau 4 a 5 yn rhai o berlau’r gyfres yn fy marn i. Er ei bod hi’n gwbl bosib mwynhau unrhyw un o’r straeon fel rhai stand-alone, mae’n debyg mai fel rhan o gyfres (ac yn eu trefn) yw’r ffordd gorau i’w darllen. Mae’n dipyn o fargen hefyd, achos fe gewch chi’r 5 llyfr mewn bocs-set snazzy am £25! Athrawon - os ydych chi’n dysgu Cymraeg yn yr ysgol uwchradd, plîs ystyriwch ddarllen y nofelau yma gyda’ch dosbarthiadau. Tir Na n-Og Llongyfarchiadau i bawb fu’n rhan o’r prosiect ar eich llwyddiant yn y Gwobrau Tir na n-Og 2022. Roedd y beirniaid yn teimlo mai’r gyfres oedd yn haeddu mynd a’r wobr, yn hytrach na llyfr unigol ac o bosib, mae’r ffaith bod cyfres wedi dod i’r brig yn first ar gyfer y gwobrau. Da iawn i’r awduron, cyd-awduron, golygyddion, mentorwyr, marchnatwyr ac i’r wasg am gymryd chance a rhoi cyfle i’r syniad. Roedd hi’n fraint bod yn seremoni datgelu’r enillwyr ar Faes Eisteddfod yr Urdd, Sir Ddinbych. Ron i’n gallu gweld cymaint roedd y wobr yn golygu i bob un o’r criw oedd yn bresennol. Edrych ymlaen i weld prosiectau’r dyfodol gan griw awduron #YPump. Gwasg: Y Lolfa Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £5.99 yr un neu £25 am bocs set Elgan Rhys yn sgwrsio gydag awduron ifanc newydd prosiect Y Pump

*for English review, see language toggle switch* Oed diddordeb: 12-14 Oed darllen: 12+ Genre: #ffuglen #cyfeillgarwch #iechydalles #ADHD #dirgel ADOLYGIAD GAN BECA JONES, BLWYDDYN 9 YSGOL Y CREUDDYN. Nofel swmpus yw ‘Gan Bwyll a Gwyddbwyll’ am fachgen ysgol o’r enw Felix Schopp sydd gyda’r cyflwr ADHD. Awdur y nofel yw Stewart Foster, ond mae’r llyfr wedi ei addasu gan Bethan Gwanas. Felix Schopp yw’r bachgen sydd yn gyson mewn helynt yn yr ysgol, ac o hyd yn yr ystafell gosb. Mae Felix yn ei gweld hi’n anodd i ganolbwyntio ac eistedd yn llonydd mewn gwersi. Ond, un diwrnod mae rhieni Felix yn mynd am wyliau bach dros y penwythnos ac mae’n rhaid iddo fynd i aros efo’i daid. Roedd ei daid yn drist iawn ers i Nain farw, a’r unig beth roedd o’n gwneud oedd chwarae gwyddbwyll. Wrth gwrs, doedd Felix ddim yn edrych ymlaen at y penwythnos, ond nid oedd yn gwybod pa mor wych oedd ei daid am chwarae gwyddbwyll. Mae’n mynnu dysgu Felix i chwarae! Mae neges glir, eglur a phwerus yn y nofel hwn, sef fod gan bawb eu cryfderau a’u gwendidau, ac nid yw pawb yn rhagori ym mhopeth. Gan fod Felix gyda ADHD, mae o bob byth a beunydd mewn trafferth am ddiffyg gwaith a chanolbwyntio. Ond, mae tro hapus i’r nofel, gan fod Felix wedi darganfod ei gryfder. Hefyd, mae elfen o hunan hyder a dyfalbarhâd i’r nofel. Yn fy marn i, yn anffodus dydy’r nofel yma ddim at fy nant. Mae’r llyfr hwn ychydig yn ddigynnwrf, gan nad oes llawer yn digwydd ynddo. Ond efallai mai dim ond fy marn i yw hynny, gan fy mod yn hoff iawn o nofelau cyffrous ac anturus. Felly, os ydych chi’n chwilio am nofel llawn cyffro ac antur, ni fuaswn yn argymell eich bod yn ei brynu. Ond, eto mae’r nofel hon yn un ddifyr a hamddenol, felly dydw i ddim eisiau rhoi cam argraff o’r llyfr. Mae’n addas ar gyfer plant a phobl ifanc blwyddyn 7-9, ac mae’n hawdd a phleserus i’w ddarllen. Gwasg: Y Lolfa Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £6.99 ISBN: 978-1-80099-066-1 Mwy o adolygiadau a gwybodaeth am y llyfr ar wefan BookTrust: https://www.booktrust.org.uk/book/c/check-mates/

*For English review, see language toggle switch on top of page* Cyfle i ddod i adnabod 12 o ferched ysbrydoledig ac uchelgeisiol. ♥Llyfr y Mis i blant: Medi 2021♥ Genre: #ffeithiol #merched #ysbrydoliaeth #Cymru (awgrym) Oed darllen: 7+ (awgrym) Oed diddordeb: 6-14+ O ystyried llwyddiant y llyfr cyntaf, Genod Gwych a Merched Medrus, anodd ydi meddwl sut y gallai’r awdur, Medi Jones-Jackson, fod wedi gwella ar yr hyn sydd mewn print yn barod. Cafodd y llyfr cyntaf gryn dipyn o sylw ar ôl ei gyhoeddi yn 2019 - aeth ymlaen i sicrhau ei le ar Restr Fer Gwobrau Tir na n-Og 2020 ac ar restr fer gwobr newydd sbon Llyfr y Flwyddyn i blant a phobl ifanc yn yr un flwyddyn. Not bad eh? Ond wrth i mi feddwl am y cwestiwn, mae’r ateb yn syml. Sut allwch chi wella ar y llyfr cyntaf? Wel, ychwanegu ato gyda chyfrol arall yn llawn o ferched anhygoel siŵr iawn! Genod Gwych 2 Dyma lyfrau hynod o ddefnyddiol ac amlbwrpas, sy’n haeddu eu lle ar unrhyw silff lyfrau, boed hynny yn y cartref neu’r ysgol. Fel y dywedais am y gyfrol gyntaf, peidiwch â meddwl mai llyfr i enethod yn unig yw hwn. Bydd bechgyn, yn ogystal â merched yn buddio o ddarllen y llyfr hwn, a chael eu sbarduno a’u hysbrydoli gan rai o enwogion benywaidd Cymru’r gorffennol a heddiw. Mwy am y Merched Be dwi’n licio fwyaf am lyfrau ffeithiol fel hyn yw’r cymysgedd a’r amrywiaeth sydd i’w cael rhwng y cloriau. Mae’n rhyfeddol, o ystyried pa mor fach yw Cymru, ein bod wedi cynhyrchu cymaint o dalent! Mae’n debyg mai un o’r pethau anoddaf am waith yr awdur oedd dethol pa ferched i’w cynnwys a pha rai i’w hepgor! Gallwch ddarganfod mwy am y broses o roi’r llyfr at ei gilydd yng nghefn y llyfr, lle mae Q&A rhwng yr awdur a rhai o’r darllenwyr. Diddorol iawn. Yn ogystal â’r enwogion adnabyddus megis Shirley Bassey, mae’n dda dysgu mwy am fenywod llai adnabyddus, ond sydd wedi gwneud cyfraniadau sydd yr un mor werthfawr. Tybiaf y bydd pawb sy’n darllen y llyfr yma’n dysgu rhywbeth newydd, neu’n darllen am ferch ryfeddol nad oeddent yn ymwybodol ohoni ynghynt. Yn sicr, fe wnes i ddysgu am straeon merched ysbrydoledig nad oeddwn i’n gwybod amdanynt, fel Ann Pettitt, yr ymgyrchydd heddwch o Sir Gaerhirfryn a’r Athro Meena Upadhyaya, y gwyddonydd a’r ymchwilydd geneteg. Mae’n braf fod y merched yma’n cael cydnabyddiaeth am eu cyfraniadau. Does ’na ddim lle yn y blogiad yma i drafod pob merch yn unigol, ac mi fasa hi’n amhosib dewis ‘ffefryn’ o’r casgliad. Beth sy’n amlwg yw bod cyfraniadau’r merched yn wahanol ac yn unigryw, ond yr un mor bwysig. Rhain yw’r merched rhyfeddol sydd wedi eu cynnwys yn y gyfrol yma: Vulcana Ann Pettitt Cranogwen Lowri Morgan Mary Vaughan Jones Rachel Rowlands Margaret Haig Thomas Annie Atkins Mary Quant Shirley Bassey Lucy Thomas Yr Athro Meena Upadhyaya Dyma lyfr sy’n destament i lwyddiannau’r merched ac mae’n ffordd hyfryd o’u hanrhydeddu, drwy eu cyflwyno i’r genhedlaeth nesaf o ferched medrus. Y gobaith yw, wrth gwrs, y bydd eu straeon yn ysbrydoli merched (a bechgyn) Cymru’r dyfodol i wneud pethau anhygoel, ac y bydd eu gorchestion nhw yn llenwi sawl cyfrol arall o’r gyfres yma yn y dyfodol! “Nid yn unig mae’r llyfr lliwgar yn byrlymu â ffeithiau diddorol, ond mae hefyd yn cynnwys amrywiaeth o weithgareddau i ddiddanu’r darllenwr.” Gwasg: Y Lolfa Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £5.99 ISBN: 978-1-180099-055-5 “Mentraf ddweud bod y llyfr yma wedi gwella ar y gyfrol gyntaf. Enghraifft o hyn yw cynnwys ambell i ffotograff go iawn i gyfoethogi’r gwaith arlunio cartŵn modern Telor Gwyn.”

*For English review, see language toggle switch on top of page* Nofel sydd wedi ei gosod yn ystod gaeaf garw 1981, cyfnod pan oedd prisiau tai yn codi a phobl ifanc ardaloedd gwledig Cymru yn methu prynu tai yn eu bröydd Oed darllen: 10+ Oed diddordeb: 9-16+ Genre: #ffuglen #hanes #Cymru #gwleidyddiaeth #cenedlaetholdeb "Doedden nhw byth yn trafod dim fel hyn o gwmpas y bwrdd adre, dim ond gwrando ar Dad yn dweud ei farn. Gwyddai Gwion oddi wrth dawelwch ei fam nad oedd hi'n cytuno weithiau, ond dewis aros yn dawel fyddai hi. Wyddai Gwion ddim pam." Dwi’m yn cofio’r tro diwethaf i mi ddarllen llyfr a wnaeth i mi deimlo cymaint o wahanol emosiynau â llyfr newydd Haf Llewelyn. Fel person (gweddol) ifanc, mae’r pwnc dan sylw yn agos at fy nghalon ac roeddwn i’n llythrennol yn gweiddi ar brydiau wrth ddarllen, yn symud rhwng ocheneidiau o ryddhad un foment ac yna’n diawlio’r funud nesaf. Fel yr awgrymir gan y teitl, mae’r llyfr yn cyfeirio at bwnc llosg (idiom go addas yn yr achos yma) sy’n hynod o bwysig ar hyn o bryd, ac er mai ym 1981 y gosodwyd y nofel, mae hi’n hynod o berthnasol i ni heddiw. Mae Dafydd a Llinos, fel nifer o gyplau ifanc, yn awyddus i fyw yn eu bro, yn hen gartref Nain Dafydd, Tŷ’n Drain. A hithau’n gorfod symud i gartref henoed, mae’r hen wraig yn awyddus i basio’r awenau ymlaen i’r cwpwl ifanc. Yn anffodus, mae gan ewythr di-egwyddor Dafydd syniadau gwahanol wrth iddo sylweddoli y gallai wneud ei ffortiwn drwy werthu’r bwthyn fel tŷ haf – rhywbeth a fyddai’n mynd yn hollol groes i ddymuniadau Nain. Yn anffodus, dyma sefyllfa sy’n gyfarwydd ar draws ein cymunedau. Yn yr achos yma, mae’n ddigon i greu rhwyg mawr yn nheulu Llinos a Dafydd, wrth i rai gychwyn ffraeo ac i eraill gael eu dal yn ei chanol hi wrth geisio cadw’r heddwch. Mae rhwystredigaeth a siom y cwpwl ifanc yn amlwg, ac wrth i’r tensiwn rhwng y cymeriadau gynyddu drwy’r nofel, mae’r sefyllfa yn barod i ffrwydro! Daeth sawl llinyn storïol at ei gilydd yn y nofel, ac roedd yr awdur yn gelfydd wrth fynd ati i ddangos yr ‘amrywiaeth caleidosgopig’ o safbwyntiau, a hynny jest o fewn un teulu, a sut y caiff pob un eu heffeithio’n wahanol gan y sefyllfa. Cawn hefyd flas ar fywyd yng nghyfnod Meibion Glyndŵr, y mudiad cenedlaetholgar dirgel sy’n gwrthwynebu’r tai haf. Wrth i’r Heddlu fynd yn fwy despret i ddod o hyd i’r rhai sy’n gyfrifol am losgi’r tai, does neb tu hwnt i amheuaeth ac fe geir cryn dipyn o bwyntio bys a chyhuddo... Roedd y llwynog yn thema gyson drwy’r llyfr, gyda nifer o gyfeiriadau at gerdd enwog R. Williams Parry. Yn debyg iawn i’r Meibion, sy’n gweithredu’n gyfrwys ac yn ddistaw yn y cysgodion fin nos, mae’r ddelwedd o’r llwynog yn addas iawn yma. Wrth ddarllen, roeddwn yn cydymdeimlo â Dafydd a Llinos, oedd jest eisiau byw a magu teulu ym mro eu mebyd, a bod y cyfle yn greulon o agos - ond eto mor bell i ffwrdd o’u gafael. Mae penbleth y cwpl ifanc yn codi cwestiwn mawr - oes gennym ni hawl sylfaenol i fyw adra? Rydym wedi dod yn bell ers dyddiau llosgi adeiladau i wneud safiad, ac o bosib, trwy ddulliau deialog ystyrlon ac agored gyda’r rhai mewn grym mae sicrhau gwir newid. Mae’n galonogol fod ymgyrchoedd heddychlon fel ‘Hawl i Fyw Adra’ wedi agor ddeialog gyda’r Llywodraeth ar sut i fynd ati i ddatrys y broblem. Wedi dweud hynny, bydd sicrhau newid go iawn yn broses hir, sy’n fawr o gysur i’r rheiny sydd angen tŷ rŵan. Yn y cyfamser felly, mae’r cwestiwn o ‘ga i fyw adra?’ yn parhau... Adolygiad oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru. Cyhoeddwr: Gwasg Carreg Gwalch Cyhoeddwyd: 2022 Pris: £7.95 ISBN: 9781845278250 EWCH I DDYSGU MWY AM YMGYRCH HAWL I FYW ADRA... https://www.facebook.com/hawlifywadra/

*For English review, see language toggle switch* Paid â mynd i'r goedwig! dywedodd pawb. Yn fan'na mae'r Soddgarŵ yn byw! Ro'n i'n gwybod y ffordd drwy'r caeau, felly i ffwrdd â fi… Addas: 3-7 Genre: #cyfeillgarwch #ffuglen #caredigrwydd #empathy Empathy Lab Yn ddiweddar iawn, cefais i’r fraint o gydweithio gyda menter Empathy Lab UK, sy’n gweithio gydag ysgolion, llyfrgelloedd, cyhoeddwyr ac awduron i ddefnyddio pŵer llyfrau i ddatblygu a rhannu sgiliau empathi gyda phlant a phobl ifanc. Am y tro cyntaf eleni, fe wnaethon nhw ryddhau casgliad Cymraeg o lyfrau arbennig sy’n taro’r nod hwn. Fel rhan o’m gwaith ar y panel beirniadu Cymraeg, mi ddes i ar draws llyfr bach quirky a gafodd ei ryddhau yn 2021. Mae cymaint o lyfrau yn cael eu cyhoeddi’n flynyddol, mae’n rhaid fy mod i wedi ei fethu pan ddaeth allan. Beth sy’n saff i’w ddweud yw, ei fod yn llawn haeddu ei le yn y casgliad empathi. I weld y casgliad cyflawn, dilynwch y linc yma: https://irp.cdn-website.com/b2f3fbc2/files/uploaded/WELSH%20EMPATHYLAB%20GUIDE-%20signed%20off.pdf Soddgarŵ – be di un o’r rheiny dwa? Dyma stori am greadur mawr rhyfedd sy’n byw mewn coedwig ac mae pobl y pentref yn rhybuddio merch fach i gadw draw oddi wrtho. Mae’r bobl yn erbyn yr anifail am ei fod o’n cael ei feio am bob math o bethau fel dwyn bwyd. Y gwir yw, maen nhw’n ei ofni gan ei fod yn greadur mor wahanol. Doedd gan y ferch fach ddim ofn o gwbl, ac i ffwrdd a hi am y goedwig i’w gyfarfod. Ar ôl treulio amser yn dod i’w nabod, fe ddaw’r ferch fach i sylweddoli nad yw’r creadur yn rhywbeth i’w ofni – dim ond trio byw mae o. Ar ôl cael y bai gan y pentrefwyr am ddwyn bwyd, mae’r ferch yn helpu’r Soddgarŵ i ffeindio ffynhonnell newydd o fwyd – bîns. Lot a lot o fîns. Erbyn diwedd y llyfr, mae’r Soddgarŵ a’r ferch wedi ffurfio cyfeillgarwch ac mae’r pentrefwyr wedi dechrau dod i dderbyn y creadur. Prif neges y llyfr Heblaw’r ffaith fod creaduriaid rhyfeddol yn hoff iawn o ffa pob, dwi’n meddwl mai prif neges y llyfr yw ‘peidiwch ag ofni’r hyn nad ydych yn ei ddeall.’ Dyma neges bwysig iawn i blant ifanc, sy’n mynd i fod yn dod ar draws pob math o sefyllfaoedd ac unigolion newydd ac amrywiol. Mae’n bwysig ein bod yn gwneud amser i ddod i nabod pobl ac yn rhoi cyfle iddyn nhw gan beidio â rhagfarnu. Dipyn bach o trivia... Wnes i ddim sylwi mai canlyniad cystadleuaeth gan yr Urdd a’r Cyngor Llyfrau oedd y llyfr. Lily Mŷrennyn, artist ifanc o’r Rhondda, oedd enillydd y gystadleuaeth arbennig i ffeindio talent newydd ym maes arlunio llyfrau plant. Roedd y dasg yn gofyn i arlunwyr ifanc rhwng 18-25 oed baratoi gwaith celf wreiddiol i gyd-fynd â stori a ysgrifennwyd gan yr anhygoel Manon Steffan Ros. I fod yn onest, dydw i’n deall dim am ddarlunio llyfrau plant, ond dwi’n gallu gwerthfawrogi gwaith celf da. Dwi’n cytuno pob gair gyda beirniad y gystadleuaeth, Derek Bainton, sy’n dweud y canlynol am waith Lily: “Dyma artist sy’n dangos dealltwriaeth, hyder a meistrolaeth ar y grefft o greu naratif drwy lun. Mae’r gwaith celf yn neilltuol o gain, ac yn cyfuno nifer o sgiliau medrus fel technegau traddodiadol a digidol. Mae naws bersonol a chynnes i’r palet lliw, sy’n clymu’r cyflwyniad at ei gilydd yn hyfryd mewn modd cydlynus, proffesiynol a gwreiddiol.” Dwi’n falch iawn o weld cystadleuaeth gyffrous, newydd yn rhan o Eisteddfod yr Urdd, yn enwedig gan eu bod yn rhoi platfform i arlunwyr newydd talentog sydd yma yng Nghymru. Bydd hi’n ddiddorol iawn gweld allbwn y gystadleuaeth yma yn y blynyddoedd nesaf… Gwasg: Atebol Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £6.99

*For English review, see language toggle switch* Genre: #ffeithiol #CymraegGwreiddiol #garddio #natur #CyfnodSylfaen Oed diddordeb: 3+ Oed Darllen: 7+ https://www.adamynyrardd.cymru/en/home-page/ Ewch i chwilota’n y sied... Rŵan fod y gwanwyn wedi cyrraedd, ac mai’n dechrau brafio, mae hi’n amser i nôl y menig a’r trywel, ac ail-gychwyn yn yr ardd ar ôl seibiant y gaeaf. Buan iawn fydd yr ardd wedi llenwi â lliw unwaith eto. Gyda chymaint o distractions digidol erbyn hyn, mae hi’n hawdd seguro ar y soffa a threulio oriau o flaen rhyw sgrîn neu ddyfais. Ond mae Adam Jones on a mission – i ysbrydoli plant bach Cymru i fentro allan i’r ardd a rhoi cynnig ar dipyn o arddio! Wyddwn i ddim am weithgaredd sydd mor llesol i’r enaid a dweud y gwir. Mae garddio yn cynnig gweithgaredd hynod o ddiddorol, sy’n rhoi cyfle i ymgysylltu â byd natur, cael dipyn o awyr iach a gwneud ymarfer corff ‘run pryd. Be gewch chi well? Pan welais i fod y llyfr yma’n cael ei gyhoeddi, roeddwn i’n reit gyffrous, ac mi allwch chi weld bod yr awdur yn angerddol iawn dros yr achos. Er mai dim ond yn 2018 cychwynnodd Adam ei gyfrif instagram, dwi’n siŵr fod ganddo dros 10,000 o ddilynwyr erbyn hyn. Mae o wedi bod yn garddio ers yn blentyn felly mae profiad helaeth ganddo. A jest fatha fo, cael fy ysbrydoli gan genhedlaeth nain a taid wnes i, ac mi ddysgais i’r cyfan dwi’n ei wybod am arddio ganddyn nhw. Dere i Dyfu Gan ddefnyddio cymeriadau hoffus, Dewi Draenog a Beca Broga, bwriad Adam yw cyflwyno garddio i’n plant lleiaf a’u rhieni. Er ei fod yn cadw pethau’n ddigon syml ac addas ar gyfer yr oedran, dyma lyfr cynhwysfawr, sy’n frith o ffeithiau, wedi eu amgylchynu gan arlunwaith lliwgar gan Ali Lodge. Syniad da dwi’n meddwl oedd cyfuno’r arlunwaith gyda ffotograffau go iawn, a diolch i Tanwen Haf am sicrhau eu bod yn asio’n berffaith. Wedi eu trefnu dan benodau synhwyrol, cawn gyngor syml ar gyfer sut i dyfu gwahanol bethau fel llysiau neu flodau. Rhaid i mi ddweud, doeddwn i ddim yn gyfarwydd gyda thermau fel ‘rhaca’ (cribin ‘da ni’n ddeud yn y Gogs) ac efallai bysa hi wedi bod yn fanteisiol cynnwys y ddau derm ochr yn ochr i osgoi dryswch. Ta waeth, hollti blew ydw i yn fanna. Yn ogystal â chyfarwyddiadau clir gam wrth gam am sut i hau hadau ac i blannu, mae Adam yn esbonio pwysigrwydd rhai o’r creaduriaid hollbwysig sydd i’w canfod yn ein gerddi. Un o’r rhain yw y draenog. Yn ôl rhai adroddiadau mae nifer y draenogod yn y DU wedi disgyn 75%, felly roeddwn i’n falch o weld cyfarwyddiadau ar gyfer creu gerddi draenog-gyfeillgar yn y llyfr. Beth wnewch chi dyfu ‘leni? Fedra i ddim pwysleisio pa mor bwysig yw llyfrau fel Dere i Dyfu. Ein plant yw y dyfodol, a nhw fydd yn gyfrifol am y blaned ar ein hôl, felly mae meithrin perthynas agos a pharchus rhyngddyn nhw â byd natur o oedran ifanc yn hanfodol. A chofiwch, does dim angen allotments enfawr a raised beds ffansi i fwynhau’r profiad o dyfu planhigion. Dwi wedi gweld pobl mewn fflatiau yn tyfu tatws mewn potiau ar y balconi, felly does 'na ddim esgus. Ar y lleiaf, mi allwch chi dyfu cress mewn plisgyn wy ar silff y ffenest! Heb sôn am y sgiliau di-ri fydd y plant (a chi, o bosib) yn eu dysgu wrth arddio, jest meddyliwch pa mor dda fydd y tatw rhost a’r moron yn blasu yn y cinio dydd Sul, ar ôl y gwaith caled... Fuodd hi ‘rioed mor hawdd i ddechau garddio -mentrwch i’r ardd a rhowch gynnig arni! Gwasg: Y Lolfa Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £6.99 ISBN:9781800991309

*For English review, see language toggle switch on top of webpage* ♥ Llyfr y Mis i blant: Hydref 2021♥ ♥Rhestr Fer TNNO 2022♥ Addas: 9-16 oed (CA2/3/4) Genre: #ffeithiol #hanes #Cymru #gwerslyfr Dyma farn Elin Williams (13 oed) am y llyfr... Llyfr am hanes Cymru yw hwn gan Elin Jones, sy'n mynd â ni ar daith o'r dechreuad cyntaf un (tua 5000 o flynyddoedd yn ôl pan ddechreuodd y bobl gyntaf esblygu, gan fyw mewn ogofâu) hyd at sefydlu'r Senedd ym Mae Caerdydd yn 1997. Ceir llawer o ddigwyddiadau diddorol eraill yn hanes Cymru rhwng y cloriau, megis hanes y Celtiaid a'r Rhufeiniaid, sefydlu Cristnogaeth yng Nghymru a'r eglwysi ddaeth yn sgil hynny, cestyll mawreddog yn cael eu hadeiladu, y Cymry a'u rôl yn y fasnach gaethwasiaeth, codi'r tollbyrth a hanes eu chwalu gan Ferched Beca cyfrwys, hanes ofnadwy y Welsh Not mewn ysgolion, y ddau ryfel byd, hawliau menywod, a llawer mwy. Hoffais y ffordd rannwyd y gyfrol, gyda phedair llinell amser yn dynodi'r gwahanol brif gyfnodau. Mae yma hefyd ddigon o luniau a diagramau diddorol; credaf fod hyn yn ysgafnhau'r cynnwys ac yn cadw ein diddordeb. Cyflwynir llawer o'r ystadegau ar ffurf siartau a lluniau, megis y map o Gymru sy'n dangos y twf yn nifer y rheilffyrdd dros gyfnod o amser – cymaint mwy effeithiol na rhestrau o rifau'n unig. Hoffais y clawr am ei fod yn lliwgar, yn cynnwys cymeriadau o wahanol gyfnodau, ac hefyd mae cynnwys y ddraig yn tynnu sylw. Dyma ychwanegiad gwerthfawr at unrhyw silff lyfrau. Adolygiad oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru. Barn Morgan Dafydd, Sôn am Lyfra... Dwi’m yn gwybod amdanoch chi, ond doedd gen i fawr i’w ddweud wrth y gwerslyfrau hanes llychlyd oedd ganddon ni yn yr ysgol uwchradd. Er mai’r 2000au cynnar oedd hi, roedden ni’n dal i ddefnyddio hen lyfrau sgryfflyd, diflas du a gwyn o’r 80au yn ein gwersi. Doedd y rhain yn gwneud fawr i danio chwilfrydedd na chyffroi unrhyw ddysgwr. Fe dreulion ni fwy o amser yn astudio gorchestion teulu brenhinol Lloegr ar draul ein hanes cyfoethog ein hunain. Wrth gwrs ei bod hi’n bwysig dysgu am hanes y byd rhyngwladol, ond dwi’n dal i deimlo bod bylchau mawr yn fy ngwybodaeth am hanes Cymru. Nawr, diolch i’r llyfr hwn, mae gen i gyfle i chwarae catch-up, ac i ddysgu o’r diwedd am gyfnodau o’n hanes sy’n ddieithr iawn i mi, megis Oes y Tywysogion. Fel athro, dwi’n croesawu’r adnodd cynhwysfawr yma, sy’n glanio just in time ar gyfer dyfodiad Cwricwlwm Newydd i Gymru. Yn ôl Llywodraeth Cymru, mae pob ysgol yn y wlad wedi derbyn copi o’r llyfr, sydd hefyd ar gael yn Saesneg, o dan y teitl History Grounded. Er bod ei ddefnyddioldeb yn yr ystafell ddosbarth y amlwg, mae hwn yn llyfr sydd ag apêl llawer ehangach. Bydd oedolion sydd â diddordeb yn hanes Cymru, ond sy’n chwilio am drosolwg o gyfnod eang yn gweld defnydd yn y fath lyfr. Mae sgôp yr adnodd yn anferth – fe aiff â’r darllenydd ar daith weledol drwy 5,000 o flynyddoedd a mwy. Yn ogystal â rhoi trosolwg bras, mae’r llyfr hefyd yn manylu ar rai cyfnodau, unigolion a digwyddiadau hynod, gan gynnwys ymgyrchoedd Cymdeithas yr Iaith a hanes sefydlu Senedd Cymru. Drwyddi draw, dyma gyfrol sy’n cynnig taith weledol drwy hanes cyfoethog ac amrywiol ein gwlad, ac yntau’n llawn lluniau perthnasol ac engaging sy’n ychwanegu at y testun. Cawn gyngor doeth gan yr awdur ar ddechrau’r llyfr, ac mae’n ein hatgoffa’n gyson mai dyfalu ydi astudio hanes mewn gwirionedd. Er yr holl dystiolaeth sydd ar gael i ni, doedden ni ddim yno i’w weld yn digwydd, felly rhaid i ni geisio rhoi’r darnau ynghyd fel rhyw fath o jig-so. Cawn hefyd rybudd nad yw hanes yn fêl i gyd, ac mae’n frith gyda chreulondeb, rhyfel a marwolaeth. Rhaid hefyd cofio fod safbwyntiau unochrog a thuedd yn bodoli wrth astudio hanes, gan mai dynion pwerus a chyfoethog oedd fel arfer yn cofnodi hanes. Er bod ambell i dudalen yn sôn am gaethwasiaeth, mi faswn wedi hoffi gweld mwy yn trafod y rhan y chwaraeodd Cymru yng nghyfnod gwladychiaeth (colonialism). Er ei fod yn bwnc anghyfforddus, mae’n bwysig trafod y rôl y chwaraeodd rhai unigolion megis Thomas Picton, Sir Benfro neu Henry Morton Stanley, Dinbych yn y fasnach gaethion. Mae cerfluniau sy’n clodfori eu gorchestion yn dal i sefyll yn ein cymunedau heddiw, ond rhaid i ni gydnabod fod ochr tywyll i’w bywydau hefyd. Yn hytrach nag osgoi, anwybyddu neu ddileu hyn, mae’n bwysig cael sgwrs gyhoeddus am y peth mewn ffordd agored. Efallai bod cyfle wedi ei golli yma i wneud hyn. Dwi’n cydnabod ei bod hi’n amhosib ffitio popeth i mewn i un gyfrol, ond mae’n deg dweud fod yr awdur wedi gwneud gwaith diwyd a thrylwyr iawn yma. Yn anffodus, does ganddon ni ddim fath beth â pheiriant amser, ond mae’r llyfr yma’n dod reit agos! Agorwch y clawr ac ewch ar siwrne’n ôl drwy hanes Cymru, yr hanes sydd yn y pridd; sy’n perthyn i ni gyd. Gwasg: Carreg Gwalch Cyhoeddwyd: Medi 2021 Pris: £16.50 Fformat: Clawr Caled ISBN: 9781845278311 Ar gael yn Saesneg: History Grounded AM YR AWDUR: ELIN JONES Bu Elin Jones yn dysgu yn ysgolion uwchradd Preseli, Rhydfelen a Chwm Rhymni cyn cael ei phenodi’n swyddog addysg yn yr Amgueddfa Genedlaethol. Yn y swyddi hyn i gyd roedd disgwyl iddi gynefino â phob cyfnod o hanes Cymru, a chafodd gyfle i gyd-weithio gydag arbenigwyr ac i baratoi adnoddau ar gyfer dysgwyr o bob oedran a gallu. Ym 1996 dechreuodd wneud gwaith ymgynghorol gydag Awdurdod Cymwysterau, Cwricwlwm ac Asesu Cymru, gyda chyfrifoldeb dros reoleiddio’r cymwysterau hanes, datblygu’r cwricwlwm hanes a’r dulliau o’i asesu, a chomisynu adnoddau dysgu hanes hefyd. Bu’n cadeirio’r tasglu oedd yn gyfrifol am baratoi’r adroddiad i’r Gweinidog Addysg ar Y Cwricwlwm Cymreig, hanes a stori Cymru yn 2013. Mae’n westai poblogaidd wrth drafod straeon a chymeriadau o hanes Cymru ar raglenni Radio Cymru.

*For English review, see language toggle switch on top of webpage* Lluniau: Isabelle Follath Oed diddordeb: 7+ Oed darllen: 9+ Genre: #dirgel #arswyd #thriller #doniol #ffantasi #ffuglen Y gŵr sy’n 511 oed! Yn aml iawn, ’da ni’n mynd i dipyn go lew o drafferth i edrych yn ddel ac i aros yn ifanc, dydan? Mae'r rhesi a rhesi o nwyddau harddwch ar y silffoedd yn Boots yn destun i hynny. Ond y cwestiwn mawr ydi – wrth i chi fynd y hŷn, pa mor bell fasa chi’n fodlon mynd er mwyn cadw’ch youthful looks? Dyma’r benbleth sydd gan Heddwyn Ploryn, ac yntau o fewn trwch blewyn o ddathlu ei ben-blwydd yn 512 oed! Achos, ’da chi’n gweld, mae’r ceiliog dandi yma wedi llwyddo i aros yn handsome ac yn ifanc ar hyd ei oes. Ond sut ar y ddaear mae rhywun mor oedrannus yn stopio’u hunan rhag mynd i edrych fatha rhywbeth allan o The Mummy? Wel... Perthynas go ryfedd Drwy hap a damwain, mae Heddwyn wedi taro bargen gyda bwystfil go annifyr, sy’n hen lwmpyn blonegog gyda thri llygad ddu a cheg llawn o ddannedd miniog. Fel rhan o’u trefniant cyfleus, caiff Heddwyn botelaid o hylif hudolus am bob pryd o fwyd blasus mae’n ddarparu i’r bwystfil. Dyma sy’n cadw ei wyneb mor smŵdd â phen-ôl babi! Ond mae ’na catch (does ’na wastad!) Y ffafr ofnadwy! Fel ni, laru mae’r bwystfil ar fwyta’r un peth bob tro ac fe aiff yn farusach gyda phob pryd! Mynna’r creadur boliog, slei gael danteithion newydd bob tro. Am ddod ag amrywiaeth o eitemau ato, fe gaiff Heddwyn ei wobrwyo’n hael gyda phob math o anrhegion crand a moethus. Ar ôl sglaffio’i ffordd drwy eitemau o bob math, gan gynnwys un aderyn egsotig, prin iawn, dydi hi’n fawr o syndod pan mae’r bwystfil yn datgan ei fod am gael trio rhywbeth newydd i de – plentyn bach juicy a chrwn! Yndi, mae Mr.Ploryn wedi gwneud pethau ofnadwy trwy gydol ei oes, ond bwydo plentyn i’r creadur? Tydi o ’rioed wedi gwneud unrhyw beth cweit mor erchyll â hynny! Diolch byth felly, fod ganddo jest y peth i wlychu gweflau’r creadur - y plentyn amddifad mwyaf digywilydd, direidus, drwg a snotlyd welsoch chi! Ond wrth dreulio mwy o amser yng nghwmni Betsan, tybed fydd o’n gallu parhau â’i gynllun ffiaidd er mwyn achub ei groen ei hun? Dorian Gray meets Little Shop of Horrors Mae’n hawdd gweld o le daw’r ysbrydoliaeth ar gyfer y llyfr yma. Dipyn bach o bob man a dweud y gwir. Mae ’na gymariaethau â’r man-eating plant sy’n gweiddi “Feed me, Seymour” o’r sioe gerdd Little Shop of Horrors. Mae o hefyd yn fy atgoffa o Dorian Gray, y dyn sy’n obsessed hefo edrych yn ifanc beth bynnag y gost. Mae ’na source material ac ysbrydoliaeth digon tywyll yma, wedi ei becynnu fel llyfr i blant llawn hiwmor macabre a sarcastig, sy’n efelychu steil Roald Dahl! Mae Jack Meggitt-Philips, awdur a sgriptiwr newydd a thalentog, wedi creu clasur modern yma, dwi’n siŵr o hynny. Yn aml iawn, mae ’na dueddiad i addasiadau deimlo braidd yn stiff (dim jest fi sy’n deud hyn) ond mae’n rhaid canmol Elidir Jones ar ei waith yma. Mae’r addasiad yn hynod o driw i’r gwreiddiol ond mae’n sefyll yn gadarn ar ei draed ei hun. Prin y sylwais ei fod yn addasiad o gwbl i fod yn onest. Nes i wir fwynhau hwn, a dwi’n ysu i roi trial run iddo gyda dosbarth o blant tro nesa bydd gen i waith llanw! Dwi’m yn un am roi sgôr fel rheol, ond mae hwn yn cael 9.5 allan o 10 gen i!! Dyma lyfr gwreiddiol iawn, llawn dychymyg, sydd â balans da o ofn, dirgelwch a hiwmor sych – ychwanegiad ardderchog i’r casgliad o lyfrau ‘middle grade’ i’r grŵp oedran 9-11. A wyddoch chi be? Heb ddatgelu gormod, mae’r diweddglo’n gwneud i mi feddwl y bydd ’na sequel – gobeithio wir! Gwasg: Atebol Cyhoeddwyd: 2021 Pris: £7.99 ISBN: 978-1-80106-084-4 Addasiad Cymraeg o 'The Beast and the Bethany' GAIR GAN YR AWDUR... Jack Meggitt Phillips is an incredibly exciting new talent. He is an author, scriptwriter and playwright whose work has been performed at The Roundhouse and featured on Radio 4. He is scriptwriter and presenter of The History of Advertising podcast. In his mind, Jack is an enormously talented ballroom dancer, however his enthusiasm far surpasses his actual talent. Jack lives in north London where he spends most of his time drinking peculiar teas and reading PG Wodehouse novels. Isabelle Follath is an illustrator who has worked in advertising, fashion magazines and book publishing, but her true passion lies in illustrating children's books. She also loves drinking an alarming amount of coffee, learning new crafts and looking for the perfect greenish-gold colour. Isabelle lives in Zurich, Switzerland.

*For English review, please see language toggle switch* Addas: 6+ oed Genre: #storisydyn #antur #hudalledrith Diwrnod y Llyfr 2022 ’Da ni gyd yn gwybod pa mor bwysig ydi darllen dydan? Mae darllen yn ffordd wych o fwydo’r ymennydd a’ch tywys i unrhyw le yn y byd (a thu hwnt!), heb adael eich ystafell fyw! Yn anffodus, ’da ni gyd yn byw bywydau mor brysur, gyda chymaint o distractions, weithiau mae’n gallu bod yn anodd gwneud amser i setlo lawr i ddarllen. Ond mae’n bwysig i ni drio gwneud. Yn anffodus tydi pawb ddim mor lwcus i gael cyflenwad o lyfrau diddorol ac apelgar i’w darllen chwaith. Dyna pam dwi wrth fy modd gyda Diwrnod y Llyfr a’r syniad tu ôl iddo. Ar y diwrnod yma, ’da ni’n dathlu popeth sy’n YM-EI-SING am lyfrau – o’r awduron i’r darlunwyr, o’r siopau llyfrau i’r llyfrgelloedd. Fyddwch chi’n gwisgo fyny fel eich hoff gymeriad ’leni? Dwi’n meddwl y byswn i’n dewis cymeriad y Pry Bach Tew neu Mr Twit o bosib!! Ar gyfer 2022, mae un o’n hawduron aml dalentog, Anni Llŷn, wedi ’sgwennu stori sydyn o’r enw Lledrith yn y Llyfrgell. A wyddoch chi be? Mi allwch chi gael eich bachau ar hwn am llai na phris torth o fara! Da de! Ewch i fachu copi cyn iddyn nhw ddiflannu. Llanswyn-ym-Mochrith Nid pentref arferol yw hwn, o na! Mae’n llawn dop o gymeriadau rhyfeddol iawn. A beth sy’n gwneud y trigolion yma mor wahanol i chi a fi? Wel, mae gan bob un wan jac rhyw allu i wneud hud a lledrith. Pawb heblaw Chwim, y llyfrgellydd druan. Ond er nad ydi hi’n gallu gwneud triciau, mae hi yn gallu darllen... ac mae hynny’n eitha sbeshal ynddo’i hun, dydi. Pan mae dosbarth o blant anhrefnus a’u hathro anobeithiol yn dod i ymweld â’r llyfrgell, mae pethau go ryfedd yn dechrau digwydd wrth i Chwim agor y cloriau a chychwyn darllen... Tybed ydach chi wedi profi hud a lledrith fel hyn wrth ddarllen? Os ’da chi am wybod sut mae’r llyfrgellydd dewr yn cael y gorau ar yr hen inspector cas, Mrs Surbwch, neu am gael clywed os ydi Sali Mali’n llwyddo i ddianc o grafangau’r jagiwar, yna chewch chi mo’ch siomi â’r llyfr yma. (Wnes i ’rioed ddychmygu y byddwn i’n defnyddio ‘Sali Mali’ a ‘jagiwar’ yn yr un frawddeg!) Ar achlysur dathlu pum mlynedd ar hugain o Ddiwrnod y Llyfr, rydych chi ddarllenwyr lwcus yn cael y cyfle i fod yn berchen ar lyfr newydd sbon am £1! Bargen dduda i. Ac ar ôl i chi lowcio Lledrith yn y Llyfrgell, cofiwch fod ’na lond trol o lyfrau gwych eraill yn disgwyl amdanoch ar silffoedd y siop lyfrau. Ac hyd yn oed os nad oes gennych chi geiniog ar ôl yn y byd, mi fedrwch chi ddal i fwynhau llyfrau, a hynny AM DDIM, diolch i’n llyfrgelloedd gwych. Mwynhewch Ddiwrnod y Llyfr, a chofiwch wisgo fel eich hoff gymeriad a thynnu llun er mwyn lledaenu’r gair. Yna, soniwch wrth rhywun am eich hoff lyfr, boed hynny’n ffrind neu aelod o’r teulu, a gwnewch addewid, y gwnewch chi byth roi’r gorau i ddarllen. Does ’na ddim byd gwell na gweld geiriau’n dod yn fyw yn eich pen, a dim ond llyfrau sydd â’r gallu i wneud hynny! Gwasg: Y Lolfa Cyhoeddwyd: Diwrnod y Llyfr, Mawrth 2022 Pris: £1 (ia, dim ond £1!!!!) ISBN: 9781800992030